ନାଗ ଦେବତାଙ୍କ ଉପରେ କାହିଁକି ଢଳାଯାଏ କ୍ଷୀର, କେବେଠୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଏହି ପରମ୍ପରା ?
ନାଗପଞ୍ଚମି ଦିନ ନାଗ ଦେବତାଙ୍କ ଉପାସନା କରିଥାଆନ୍ତି । ଜୀବନ ସହ ଜଡିତ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ତ୍ରୁଟି, ଭୟ ଇତ୍ୟାଦି ଦୂର କରିବା ଏବଂ ସୁଖ ଏବଂ ସୌଭାଗ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ବିବେଚନା ଏହି ଉପାସନା କରାଯାଏ । ତେଣୁ ନାଗ ପଞ୍ଚମିରେ ନାଗ ଦେବତାକୁ କ୍ଷୀର ଢାଳିଥାଆନ୍ତି । ଆଉ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଥାଏ ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା ଜୀବନରେ ସବୁକିଛି ଦୁଃଖ ଦୂର ହେବ ।
ଚଳିତ ବର୍ଷ ୯ ଅଗଷ୍ଟରେ ପାଳନ କରାଯିବ । ଏହି ଦିନ ନାଗ ଦେବତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ସହ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ଅର୍ପଣ କରିବାର ପରମ୍ପରା ବହୁ ବର୍ଷ ଧରି ଚାଲିଆସୁଛି । ସମସ୍ତଙ୍କ ମନରେ ଏକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିପାରେ ଯେ ନାଗ ଦେବତାଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ଅର୍ପଣ କରିବା କିମ୍ବା ନାଗ ପଞ୍ଚମିରେ ସାପମାନଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ଦେବା ପଛରେ କାହାଣୀ କ’ଣ ? କୁହାଯାଏ ଯେ ନାଗପଞ୍ଚମି ଦିନ ନାଗ ଦେବତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରି କ୍ଷୀର ପିଇବାକୁ ଦେଲେ ଘରକୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଆସନ୍ତି । କ୍ଷୀର ପିଇ ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଅନୁଗ୍ରହରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ କେବେବି ଘରୁ ବାହାରକୁ ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ସବୁଠୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟକର କଥା ନାଗ ଦେବତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ସମୟରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ସାପ କାମୁଡ଼ିବାର ଭୟ ନଥାଏ ।
ଲୋକଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, ନାଗ ଦେବତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ଦ୍ୱାରା ସୌଭାଗ୍ୟ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ନାଗ ପଞ୍ଚାମିରେ ସାପ ଦେବତାଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ ସାପ କାମୁଡ଼ିବାର ଭୟ କରିବାକୁ ପଡିବ ନାହିଁ । ନାଗ ଦେବତା ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ଅସୁବିଧା ଦୂର କରନ୍ତି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ସହିତ ଜଡିତ ସମସ୍ତ ସୁଖ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ନାଗପଞ୍ଚମୀ ଦିନ ବିଶେଷ ଭାବେ ନାଗ ଦେବତାଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ଅର୍ପଣ କରିବା ପଛରେ ଏକ କାହାଣୀ ଅଛି । ଯାହା ଅନୁଯାୟୀ, ଅଭିମନ୍ୟୁଙ୍କ ପୁତ୍ର ରାଜା ପାରକ୍ଷୀତ ତକଶକ ନାମକ ଏକ ସାପ କାମୁଡ଼ିବା କାରଣରୁ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । ଏହା ପରେ ତାଙ୍କ ପୁଅ ଜନ୍ମେଜୟ ପୃଥିବୀରୁ ସମସ୍ତ ସାପକୁ ହଟାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ, ଫଳସ୍ୱରୂପ ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ସାପ ସେହି ଯାଗା କୁଣ୍ଡର ନିଆଁରେ ପଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ତକଶକ ନାଗ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଭଗବାନ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସିଂହାସନ ପଛରେ ଲୁଚି ଯାଇଥିଲେ । ଏହା ପରେ, ଯଜ୍ଞର ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ଭଗବାନ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସିଂହାସନ ତକ୍ଷକ ନାଗ ସହିତ ଯଜ୍ଞକୁଣ୍ଡ ଆଡକୁ ଟାଣିବାକୁ ଲାଗିଲା ।
ଏହି ଘଟଣା ଦେଖି ଦେବତା ଏବଂ ସାଧୁମାନେ ଜନ୍ମେଜୟଙ୍କୁ ଯଜ୍ଞ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ କହିଥିଲେ । ଦେବତାମାନେ ଯୁକ୍ତି କରିଥିଲେ ଯେ ଯଦି ଏହି ଯଜ୍ଞ ଯୋଗୁଁ ସମସ୍ତ ସାପକୁ ହଟାଇ ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ପ୍ରକୃତିର ସନ୍ତୁଳନ ବିଚଳିତ ହେବ । ଏହା ପରେ ରାଜା ଜନ୍ମେଜୟ ତକ୍ଷକ ନାଗକୁ କ୍ଷମା କରି ଯଜ୍ଞକୁ ସମାପ୍ତ କଲେ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଯଜ୍ଞ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ ପୋଡିଯାଇଥିବା ସାପମାନଙ୍କୁ କ୍ଷୀରରେ ସ୍ନାନ କରାଯାଇ ପୁନଃଜୀବିତ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଦିନ ନାଗ ପଞ୍ଚାମିର ଦିନ ଥିଲା । ଯାହା ପରେ ନାଗ ଦେବତାକୁ କ୍ଷୀରରେ ସ୍ନାନ କରିବାର ପରମ୍ପରା ଜାରି ରହିଛି ।
