କାକଟପୁର: ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଏବଂ ଧର୍ମ ମାସ ଭାବରେ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି କାର୍ତ୍ତିକ ମାସ ପୂଣ୍ୟର ମାସ ବୋଲି ବିଭିନ୍ନ ହିନ୍ଦୁ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଉଲ୍ଲେଖ୍ୟ କରାଯାଇଛି । ଏଥିପାଇଁ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମାଲମ୍ବୀ ଲୋକମାନେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଏହି ମାସରେ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ କାର୍ଯ୍ୟ ମାନ କରିଥାନ୍ତି । ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି ଏହି ମାସରେ ଧର୍ମ କଲେ ଅନେକ ପୂଣ୍ୟ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ତୀର୍ଥ କ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ମନ୍ଦିର ,ମଠ ମାନଙ୍କରେ ଓଡିଆ ଲୋକମାନେ ବ୍ରତ ପାଳନ କରିବା ସହିତ ହରି କୀର୍ତନରେ ନିଜକୁ ସାମିଲ କରିଥାନ୍ତି ।
ଓଡିଆ ଲୋକମାନେ ବାରମାସରେ ପାଳନ କରନ୍ତି ତେର ଓଷା । ପ୍ରତେକ ମାସର ରହିଛି ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ପରମ୍ପରା । କାର୍ତ୍ତିକ ମାସକୁ ନେଇ ଓଡିଆ ମାନଙ୍କର ରହିଛି ଏକ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ । କାର୍ତ୍ତିକ ମାସରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ପିତୃପକ୍ଷ । ଏହି ସମୟରେ ପିତୃପୁରୁଷ ମାନେ ଆସିଥାନ୍ତି ଧରାଧାମକୁ । ଏହି ସମୟରେ ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପୂର୍ବଜ ମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଆକାଶ ଦୀପ ପ୍ରଜ୍ୱଳନ କରିଥାନ୍ତି । ଦେବତାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ମନ୍ଦିର ମାନଙ୍କରେ ଏବଂ ଘରେ ଦୀପ ଦାନ କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ ପିତୃପୁରୁଷ ଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲୋକମାନେ ଆକାଶ ଦୀପ ଦାନ କରିବାର ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି ।
ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କ ଠାରୁ ସନ୍ତାନ ମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଶୀବାଦ ମିଳିଥାଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି । କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଆରମ୍ଭ ରୁ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଏହି ଆକାଶ ଦୀପ ଉଠୁଥିବା ବେଳେ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଅଁଳା ନବମୀ ଠାରୁ ଆକାଶ ଦୀପ ଜଳିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ତ ଆଉ କେଉଁଠି ପଞ୍ଚୁକ ପାଞ୍ଚ ଦିନ ଆକାଶ ଦୀପକୁ ଜଳାଇଥାନ୍ତି । ହେଲେ ଆଜିକାଲି ଏହି ପରମ୍ପରା ଅନେକ ଗ୍ରାମରୁ ହଜିଯାଇଥିବାବେଳେ ଆଉ କେତେକ ଗ୍ରାମରେ ଏହି ଆକାଶ ଦୀପ ପରମ୍ପରା ବଞ୍ଚିରହିଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ।
ଆଧୁନିକର ଚାକଚକ୍ୟ ଭିତରେ ସମାଧି ନେଇଗଲାଣି ଅନେକ ଓଡିଆ ପରମ୍ପରା । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଆକାଶ ଦୀପ ହେଉଛି କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଏକ ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରା । ଦିନ ଥିଲା କାର୍ତ୍ତିକ ମାସରେ ପ୍ରତେକ ଗ୍ରାମରେ ପ୍ରତି ଘର ଦାଣ୍ଡ ଦୁଆର ଚଉରା ମୂଳରେ ଓଡିଆଣୀ ବୋହୁଟିଏ ସଞ୍ଜ ନଇଁଲେ ଆକାଶକୁ ଟେକି ଦେଉଥିଲା ଧର୍ମର ଦେବତାଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଧର୍ମର ପ୍ରତୀକ ଆକାଶ ଦୀପ । କିନ୍ତୁ ଆଜି ଆଧୁନିକତା ଭିତରେ ହଜି ଯାଇଛି ଓଡିଶାର ସେହି ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା । କାର୍ତ୍ତିକ ମାସ ରେ ଘର ଦୁଆର ଚଉରା ମୂଳରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁନି ଆକାଶ ଦୀପର ବାଉଁଶ ପୋତା ,କି ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଆକାଶକୁ ଟେକି ହୋଇଥିବା ଆକାଶ ଦୀପର ସେହି ମାଟିହାଣ୍ଡି ଭିତରେ ଜଳୁଥିବା ଆକାଶ ଦୀପର ଦୀପ ଶିଖା ।
ତେବେ ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା କାକଟପୁର ଏବଂ ଅସ୍ତରଙ୍ଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରତିଘର ଦାଣ୍ଡ ଦୁଆରରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିଲା ,କିନ୍ତୁ ସେହି ପରମ୍ପରା ଆଜି ଆଉ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁନି । ଏହିଭଳି ଅନେକ ପରମ୍ପରା ହଜି ଯାଇଥିବା ବେଳେ କିନ୍ତୁ ଏବେବି କେତେକ ଗ୍ରାମ ମନ୍ଦିରରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ସେହି ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା । ଅସ୍ତରଙ୍ଗ ନିକଟ ଗୁଡୁବଣୀ ଗ୍ରାମର ନୀଳକଣ୍ଠେଶ୍ଵର ଶୈବପୀଠ ଠାରେ ଗ୍ରାମବାସୀ ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପାରମ୍ପରିକ ଭାବରେ ଦିଅଁଙ୍କ ଆଳତି କରାଯିବା ପରେ ସେଠାରେ ନାମ ସଙ୍କୀର୍ତନ କରାଯାଇ ଆକାଶକୁ ଟେକାଯାଇଛି ଆକାଶ ଦୀପ ।
କାର୍ତ୍ତିକ ମାସ ଆରମ୍ଭରୁ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି ଆକାଶ ଦୀପର ପରମ୍ପରା । ପ୍ରତେକ ଦିନ ପ୍ରାତଃ ସମୟ ଏବଂ ସଞ୍ଜ ସମୟରେ ଆକାଶକୁ ଟେକାଯାଉଛି ଆକାଶ ଦୀପ । ଏଥିପାଇଁ ଖଣ୍ଡେ ବାଉଁଶକୁ ପୋତାଯାଇ ସେଥିରେ ରଶି ଲଗାଇ ନୂଆ ମାଟିହାଣ୍ଡିକୁ ଏକ ସିକା ମଧ୍ୟରେ ରଖାଯାଇ ହାଣ୍ଡି ମଧ୍ୟରେ ଘିଅ,ଦୀପକୁ ଜଳାଇ ବନ୍ଦାପନା କରାଯାଇ ରଖାଯାଇଥାଏ । ଏହାପରେ ହାଣ୍ଡି ଉପରେ ପଲମ ଘୋଡା ଯାଇ ରଶି ମାଧ୍ୟମରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଆକାଶକୁ ଟେକି ଦିଆଯାଇଥାଏ । ତେବେ ଏହି ଆକାଶ ଦୀପ ଧର୍ମର ପ୍ରତୀକ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଆକାଶ ଦୀପକୁ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଏବଂ ଭକ୍ତି ଭାବରେ ଦର୍ଶନ କଲେ ମନବାଞ୍ଛା ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି କାହିଁ କେଉଁ କାଳରୁ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି ।