ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ବପର୍ବାଣିରେ ଉପବାସ କରିବାର ପ୍ରଥା ରହି ଆସିଛି । ଯାହାର ଧାର୍ମିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ମାନ୍ୟତା ରହିଛି କି, ଉପବାସ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଆତ୍ମ-ଶୁଦ୍ଧତା, ଆତ୍ମ-ଶୃଙ୍ଖଳା ସହ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଉପବାସ କରିବା ଲାଭଦାୟ କି ନୁହେଁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ? ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଉପବାସର କ’ଣ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଥାଏ ଆମ ଶରୀରରେ।
ଉପବାସର ଉପକାରିତା –
ଉପବାସ ଶରୀର ସହ ମନ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଖୁବ୍ ଲାଭଦାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଆମ ଆତ୍ମାକୁ ଶୁଦ୍ଧ କରିବା ସହ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ କରିଥାଏ । ଉପବାସ ଦ୍ୱାରା ଆମ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଆମ ଶରୀରରେ ମଧ୍ୟ ଖୁବ୍ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ଏହା ଶରୀରକୁ ପରିସ୍କାର କରିଥାଏ । ଆମ ହଜମ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବଢ଼ାଇବା ସହ ଓଜନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।ଏହା ସହ ମାନସିକ ଚିନ୍ତାକୁ ମଧ୍ୟ କମ୍ କରିଥାଏ ।
ଉପବାସର ଅପକାରିତା-
ଉପବାସ କରିବାର କିଛି ଅପକାରିତା ମଧ୍ୟ ରହିଛି ଯାହାକୁ ଆମେ ଅଣଦେଖା କରିପାରିବା ନାହିଁ । ଲଗାତାର ଉପବାସ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଆପଣଙ୍କ ଶରୀର ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପାରେ । ଉପବାସ ସମୟରେ ଶରୀରକୁ ଆବଶ୍ୟକ ପୁଷ୍ଟି ମିଳିନଥାଏ ଯାହା ଫଳରେ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ହ୍ରାସ ପାଏ । ଉପବାସ ସମୟରେ ପ୍ରାୟତଃ ଆମେ ମିଠା ଖାଦ୍ୟ ଅଧିକ ଖାଇଥାନ୍ତି, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ମଧୁମେହ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ିଯାଏ । ଯେଉଁମାନଙ୍କ ଶରୀର ପୂର୍ବରୁ ଅସୁସ୍ଥ ଅଛି ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉପବାସ କରିବା କ୍ଷତିକାରକ ହୋଇପାରେ । ତେଣୁ ଉପବାସ ମସୟରେ ନିଜ ଶରୀର ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ନିଜ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ନଜରରେ ରଖି ଉପବାସ କରନ୍ତୁ । ଉପବାସ ସମୟରେ ଭୋକିଲା ନରହି ଫଳ ଓ ଡ୍ରାଏ ଫ୍ରୁଟ ଖାଇପାରିବେ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଆପଣ ମଧୁମେହ ରୋଗରେ ପୀଡିତ ଅଛନ୍ତି, ତେବେ ଡ୍ରାଏ ଫ୍ରୁଟ ଠାରୁ ଦୂରରେ ରୁହନ୍ତୁ ।