ସମସ୍ତ ତିଥି ମଧ୍ୟରେ ଅମାବାସ୍ୟାକୁ ଖୁବ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଆତ୍ମାକୁ ଶାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ପୂଜାପାଠ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ, ଯାହା ପିତୃ ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ପୌରାଣିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇବା ପାଇଁ ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥିରେ ଦାନ କରିବା ଉଚିତ୍ । ଏହି ଦିନ ଦାନ ଧର୍ମ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଅନେକ ପୁଣ୍ୟ ମିଳିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ୧୨ ଟି ଅମାବାସ୍ୟା ପାଳନ କରାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଭାଦ୍ରବ ମାସର ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥିକୁ ସବୁଠାରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବିବେଚନା କରାଯାଏ ।
ଏହି ଦିନ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ତର୍ପଣ ଏବଂ ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ପୁଣ୍ୟ ଫଳ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ପଞ୍ଚାଙ୍ଗ ଅନୁଯାୟୀ, ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏହି ଭାଦ୍ରପଦ ଅମାବାସ୍ୟା ୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୪ ଅର୍ଥାତ ଆସନ୍ତା କାଲି ପଡୁଛି । ସୋମବାର ଦିନ ଏହି ଅମାବାସ୍ୟା ପଡୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ସୋମବତୀ ଅମାବାସ୍ୟା କୁହାଯାଏ । କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାକୁ ଭାଦୋ ଅମାବାସ୍ୟା ବା ଭାଦି ଅମାବାସ୍ୟା କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦିନ ପୂଜାର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି, ତେଣୁ ଏହାକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭକ୍ତିର ସହିତ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆସନ୍ତୁ ଏହାର ପୂଜା ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ।
ସୋମବତୀ ଆମାବାସ୍ୟା ଦିନ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ପୂର୍ବରୁ ସ୍ନାନ କରିବା ଉଚିତ୍ । ଏହା ପରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଜଳ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତୁ । ଏହି ପରେ ନିଜ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନଙ୍କୁ ରୀତିନୀତି ସହିତ ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରିବା ଉଚିତ । ତା’ପରେ କଞ୍ଚା କ୍ଷୀରରେ ଦହି ଏବଂ ମହୁ ମିଶାଇ ମହାଦେବଙ୍କ ଅଭିଷେକ କରନ୍ତୁ । ଏହାପରେ ଚତୁର୍ମୁଖୀ ଘିଅ ଦୀପ ଜଳାଇ ଶିବ ଚଳିସା ପାଠ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ମହାଦେବଙ୍କ ଆରତୀ କରନ୍ତୁ । ସୋମବତୀ ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଆତ୍ମାର ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଉପବାସ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୁଭ ହୋଇଥାଏ ତେଣୁ ଯଦି ସମ୍ଭବ ଏହି ଦିନ ଉପବାସ ରଖନ୍ତୁ । ଏହି ଦିନ ଆପଣ ନିଜର ସକ୍ଷମ ଅନୁଯାୟୀ ଦାନ କରନ୍ତୁ ।
ସୋମବତୀ ଆମାବାସ୍ୟାରେ ଏହି ତିନୋଟି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ:
-ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ଅପରାହ୍ନରେ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ଧୂପ ଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଏହି ଦିନ ପିତୃପୁରୁଷ ନିଜ ବଂଶଜଙ୍କୁ ଆଶୀର୍ବାଦ କରିବାକୁ ଆସନ୍ତି ।
-ଏହି ଦିନ ସକାଳେ ଓସ୍ତ ଗଛକୁ ଜଳଦାନ କରିବା ଉଚିତ୍ । ଏହା ପରେ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଦୀପ ଜାଳନ୍ତୁ । ଏହା ଘରକୁ ସୁଖ ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧତା ଆଣିଥାଏ ।
-ସୋମବତୀ ଅମାବାସ୍ୟା ଦିନ ଅଭାବୀ ଲୋକଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଏହା କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୁଭ ହୋଇଥାଏ ।
ଆମ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ସୋମବତୀ ଅମାବାସ୍ୟାର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ସୋମବତୀ ଅମାବାସ୍ୟାରେ ମୌନ ବ୍ରତ କରିବାର ବିଧାନ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ମାନ୍ୟତା ରହିଛି ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି ଦିନ ମୌନ ବ୍ରତ କରିଥାନ୍ତି ତାଙ୍କୁ ସହସ୍ର ଗୋଦାନ ସମାନ ଫଳ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଦିନ ବିବାହିତ ମହିଳାମାନେ ସ୍ୱାମୀଙ୍କର ଦୀର୍ଘ ଆୟୁଷ ପାଇଁ ଉପବାସ ରଖିଥାନ୍ତି ।