ବିହାରରେ ରହିଛି ଦେଢ଼ ଲକ୍ଷ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର: ଭଗବାନ ବିଶ୍ୱକର୍ମା ଏହାକୁ କରିଥିଲେ ତିଆରି, ଛଟ ପୂଜାରେ ଜମେ ଭକ୍ତଙ୍କ ଭିଡ଼
ଚାଲିଛି ପାର୍ବଣ ଋତୁ, ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି ଚଟ୍ ପୂଜା। ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଛଟ୍ ପୂଜାର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି। ଛଟ୍ ପୂଜା ପର୍ବ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଶୁକ୍ଲ ପକ୍ଷର ଷଷ୍ଠ ଦିନରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏଥର ଛଟ୍ ପୂଜା ୨୮ ଅକ୍ଟୋବରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ୩୧ ଅକ୍ଟୋବରରେ ଶେଷ ହେବ। ଯାହାକି ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଯାଇଛି। ଛଟ୍ ପୂଜା ଦିନ ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ଏବଂ ଛଠୀ ମାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ। ଏହି ସମୟରେ ୩୬ ଘଣ୍ଟାର ଉପବାସ ରଖାଯାଏ।
କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଚତୁର୍ଥୀ ତିଥିରେ ପ୍ରଥମ ଦିନ ନାହାୟ ଖୟ, ଦ୍ୱିତୀୟ ଦିନରେ ଖର୍ନା, ତୃତୀୟ ଦିନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ଏବଂ ଚତୁର୍ଥ ଦିନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ। ଛଟ୍ ପୂଜା ମୁଖ୍ୟତଃ ଉତ୍ତର ଭାରତର ରାଜ୍ୟମାନଙ୍କରେ ପାଳନ କରାଯାଏ କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ପର୍ବ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି। ଛଟ୍ ପୂଜା ଖାସ କରି ବିହାର ଲୋକ ପାଳନ କରନ୍ତି। ପର୍ବରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଦୟ ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଇ ଅର୍ଘ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ।
ତେବେ ମହାଭାରତ ସମୟରେ ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବିଶେଷ ପୂଜା କରାଯାଉଥିଲା। ଛଟ୍ ମହାପର୍ବ ଅବସରରେ ଆମର ଦେଶର ଏମିତି ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ତଥା ଚମତ୍କାରୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ ଯାହା ପ୍ରାୟ ଦେଢ଼ ଲକ୍ଷ ବର୍ଷର ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର। ପୁଣି ଏହା ବିହାରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଦେଶରେ ପ୍ରଭୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅନେକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଏବଂ ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିର ଅଛି। କୋଣାର୍କ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିରର ନାମ ଏହି ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରଥମେ ଆସିଥାଏ କିନ୍ତୁ ବିହାରରେ ଏକ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ ଯାହା ଲୋକଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସର କେନ୍ଦ୍ର ବିନ୍ଦୁ।
ଏହା ରାଜ୍ୟର ଔରଙ୍ଗାବାଦ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରହସ୍ୟମୟ ମନ୍ଦିର। ଛଟ୍ ମହାପର୍ବରେ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଭକ୍ତ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି। ବିହାର ବ୍ୟତୀତ ଅନେକ ରାଜ୍ୟର ଲୋକମାନେ ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଛଟ୍ ପୂଜା କରିବା ପାଇଁ ଏଠାକୁ ଆସନ୍ତି। ହିନ୍ଦୁ ବିଶ୍ଵାସ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିରକୁ ନିଜେ ଭଗବାନ ବିଶ୍ୱକର୍ମା ଗୋଟିଏ ରାତିରେ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। ଦେଶର ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ମନ୍ଦିର, ଯାହାର ଦ୍ୱାର ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରେ ଅଛି। ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସାତୋଟି ଘୋଡା ସହିତ ଏକ ରଥରେ ବସିଥିବାର ଦେଖାଯାଏ।
ଏହି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମନ୍ଦିରରେ ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ତିନୋଟି ରୂପ ଉଦୟାଚଲ- ପ୍ରଭାତ ସୂର୍ଯ୍ୟ, ମଧ୍ୟାଚଲ୍- ମଧ୍ୟମ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଅସ୍ତାଚଲ- ଅସ୍ତ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି। କୁହାଯାଏ ଯେ ଛଟ୍ ପୂଜା ଏହି ଠାରୁ ହିଁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। ଛଟ୍ ପୂଜାରେ ଏହି ମନ୍ଦିରର ମହତ୍ତ୍ୱ ଅଧିକ ରହିଛି। ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ମନ୍ଦିରର ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ ୧୦୦ ଫୁଟ୍। ଏହା ସହିତ ହିଁ ଏହି ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ବାସ୍ତୁକଳାର ଅଦ୍ଭୁତ ଉଦାହରଣ। ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ମନ୍ଦିର ଦେଢ଼ ଲକ୍ଷ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ମନ୍ଦିର ଆୟତାକାର, ବର୍ଗ, ଅର୍ଦ୍ଧଚକ୍ର, ବୃତ୍ତାକାର, ତ୍ରିକୋଣୀୟ ପଥରରେ ନିର୍ମିତ। ଏହାର ନିର୍ମାଣରେ କୌଣସି ମାଟି କିମ୍ବା ସିମେଣ୍ଟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ନାହିଁ। ଗୋଟିଏ ରାତିରେ ଏହି ମନ୍ଦିର କିପରି ନିର୍ମାଣ ହେଲା ତାହା ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହସ୍ୟମୟ ରହିଛି।
ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କଳାତ୍ମକ ମହତ୍ତ୍ୱ ବ୍ୟତୀତ ଏହାର ଇତିହାସ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଖୁବ୍ ଜଣାଶୁଣା। ଏହି ପୁରୁଣା ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ରଙ୍ଗାବାଦଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୧୮ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହି ମନ୍ଦିରଟି କଳା ଏବଂ ବାଦାମୀ ପଥରରେ ନିର୍ମିତ। ଏହି ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ଓଡିଶାର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ପରି ଦେଖାଯାଏ।
ବ୍ରାହ୍ମୀ ସ୍କ୍ରିପ୍ଟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ବାହାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ଶିଳାଲେଖାରେ ଶ୍ଲୋକ ମଧ୍ୟ ଲେଖାଯାଇଛି। ଏହି ମନ୍ଦିର ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ଶିଳା ଲେଖାରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା ପଦ ବା ସ୍କ୍ରିପ୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ପୁରୁଣା ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ପରଠାରୁ ଏହାକୁ ୧ ଲକ୍ଷ ୫୦ ହଜାର ୧୯ ବର୍ଷ ପୁରିଛି। ଅର୍ଥାତ୍ ଏହାକୁ ସ୍ଵୟଂ ବିଶ୍ଵକର୍ମା ହିଁ ନିର୍ମାଣ କରିଛନ୍ତି।
