ଆଜି ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନ ଦିବସ; ଏହି ଦିବସରେ କ’ଣ ରହିଛି ଇତିହାସ ଜାଣନ୍ତୁ…
ଆଜି ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନ ଦିବସ । ପ୍ରତି ବର୍ଷ ନଭେମ୍ବର ୨୬ ତାରିଖରେ ସମ୍ବିଧାନ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ୧୯୪୯ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୨୬ରେ ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା ଏବଂ ୧୯୫୦ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୨୬ରେ ଏହାକୁ ଭାରତରେ ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ନଭେମ୍ବର ୨୬ରେ ଏହାକୁ ଦେଶ ସ୍ଵୀକାର କରିଥିବାରୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ନଭେମ୍ବର ୨୬ରେ ଦେଶରେ ସମ୍ବିଧାନ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଏ। ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଦିବସକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଆଇନ ଦିବସ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଦିବସ ରୂପେ ବି ପାଳନ କରାଯାଏ।
ସମ୍ବିଧାନର ଇତିହାସ ଏବଂ ମହତ୍ତ୍ବ କଥା ଯଦି କହିବା ତାହାଲେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଆଇନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭୀମରାଓ ରାମଜୀ ଆମ୍ବେଦକର ୧୯୪୭ ମସିହାରରେ ସମ୍ବିଧାନ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କମିଟିର ସଭାପତି ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତି ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ଲେଖିବାର ଦାୟିତ୍ବ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ଆମେରିକା ଇତିହାସକାର ଗ୍ରୀନବିଲେ ସେଓ୍ବାର୍ଡ ଅଷ୍ଟିନ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଲେଖଯାଇଥିବା ସମ୍ବିଧାନକୁ ସର୍ବ ପ୍ରଥମେ ଏକ ସମ୍ବିଧାନିକ ଡକ୍ୟୁମେଣ୍ଟ କହିଥିଲେ । ଦେଶରେ ଶାସନ ପାଇଁ ସମ୍ବିଧାନ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ତୁଲାଇଥାଏ । ଯାହା ସମସ୍ତଙ୍କ ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ଧ୍ୟାନରେ ରଖିବା ନିଶ୍ଚିତ କରିଥାଏ । ଭାରତ ଏକ ବିବିଧତାର ଦେଶ । କାଶ୍ମୀରଠାରୁ କନ୍ୟାକୁମାରୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥିବା ଏହି ବିଶାଳ ଦେଶରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଭାଷା, ଉପଭାଷା, ପୋଷାକ, ଖାଦ୍ୟ ପାନୀୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଏପରି ସ୍ଥିତିରେ ସମ୍ବିଧାନ ହେଉଛି ଏମିତି ଏକ ବିଚାରଧାରା ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଏକତ୍ର ବାନ୍ଧି ରଖିଥାଏ । ସମ୍ବିଧାନ ଦ୍ବାରା ଦେଶର ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସମାନ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସମାନ ନିୟମରେ ବାନ୍ଧି ରଖିଥାଏ । ଏହି ଦିନ ସ୍କୁଲ ଏବଂ କଲେଜମାନଙ୍କରେ ଭାରତର ସମ୍ଵିଧାନର ପ୍ରସ୍ତାବନା ବିଷୟରେ ପଢାଯାଏ। ଏହା ସହିତ ଭାରତୀୟର ସମ୍ବିଧାନର ବିଶେଷତ୍ଵ ଏବଂ ମହତ୍ଵ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରାଯାଏ।
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ସହ ଜଡିତ କିଛି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା
୨୦୧୫ ମସିହାରେ, ୨୬ ନଭେମ୍ବରକୁ ସମ୍ବିଧାନ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ଏହା ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ କାରଣ ରହିଛି ଯେ ସେହି ବର୍ଷ ସମ୍ବିଧାନର ନିର୍ମାତା ଡ. ବିଆର ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ୧୨୫ତମ ଜନ୍ତ ଜୟନ୍ତୀ ଦେଶରେ ପାଳନ କରାଯାଉଥିଲା।
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନକୁ ବିଶ୍ୱର ଦୀର୍ଘତମ ଲିଖିତ ସମ୍ବିଧାନ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏଥିରେ ଅନେକ ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି, ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘Bag of Borrowings ‘ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ଏହାର ଅନେକ ଅଂଶ ବ୍ରିଟେନ, ଆମେରିକା, ଜର୍ମାନୀ, ଆୟର୍ଲାଣ୍ଡ, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ, କାନାଡା ଏବଂ ଜାପାନର ସମ୍ବିଧାନରୁ ନିଆଯାଇଛି ।
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର, କର୍ତ୍ତବ୍ୟ, ସରକାରଙ୍କ ଭୂମିକା, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ରାଜ୍ୟପାଳ ଏବଂ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଭୂମିକା ଏବଂ ଶକ୍ତି ବିଷୟରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ତଥ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି।
ସମ୍ବିଧାନର ମୂଳ ଲେଖା ଟାଇପ୍ କିମ୍ବା ପ୍ରିଣ୍ଟେଡ୍ ରେ ହୋଇନଥିଲା। ଏହାକୁ ପ୍ରେମ ନାରାୟଣ ରାୟଜାଦା ଲେଖିଥିଲେ। ସମ୍ବିଧାନକୁ କେଲିଗ୍ରାଫିରେ ଇଣ୍ଡେଲିକ ଅକ୍ଷରରେ ଲେଖାଯାଇଛି।
ସମ୍ବିଧାନର ମୂଳ କପି ୧୬ ଇଞ୍ଚ ଚଉଡା। ଏହା ୨୨ ଇଞ୍ଚ ଲମ୍ବା ପ୍ରେଚମେଣ୍ଟ ସିଟ୍ ଉପରେ ଲେଖାଯାଇଛି । ଏଥିରେ ସମୁଦାୟ ୨୫୧ ପୃଷ୍ଠା ଅଛି। ସମଗ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ୨ ବର୍ଷ, ୧୧ ମାସ ୧୮ ଦିନ ଲାଗିଲା । ଏହା ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୯ ରେ ସମାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୨୬ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୫୦ ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିଲା ।
ସମ୍ବିଧାନର ମୂଳ କପି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୀ ଏବଂ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା। ଜାନୁୟାରୀ ୨୪, ୨୯୫୦ ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ବିଧାନସଭାରେ ଏହା ୨୮୪ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ୧୫ ଜଣ ମହିଳା ଥିଲେ।
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନରେ ୩୯୫ ଅନୁଚ୍ଛେଦ, ୨୨ ଖଣ୍ଡ ଏବଂ ଆଠ ସୂଚୀ ସାମିଲ୍। ହେଲେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମ୍ବିଧାନରେ ୪୭୦ ଅନୁଚ୍ଛେଦ, ୨୫ ଖଣ୍ଡ ଏବଂ ୧୨ ଅନୁସୂଚୀ ସହିତ ୫ ପରିଶିଷ୍ଟ ମଧ୍ୟ ରହିଛି।
ସମ୍ବିଧାନରେ ସମୁଦାୟ ୧,୪୫,୦୦୦ ଶବ୍ଦ ଅଛି । ଏହାକୁ ଶେଷ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଏଥିରେ ୨୦୦୦ ରୁ ଅଧିକ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା।
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ଗଠନ ଭାରତ ସରକାର ଅଧିନିୟମ, ୧୯୩୫ ଉପରେ ଆଧାରିତ।
ଡକ୍ଟର ବିଆର ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା କୁହାଯାଏ। ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଆଇନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଡକ୍ଟର ଆମ୍ବେଦକର ମଧ୍ୟ ସମ୍ବିଧାନ କମିଟିର ସଭାପତି ଥିଲେ।
