ଚିହ୍ନଟ ନହେଲେ କ’ଣ ହୁଏ ମୃତଦେହ ?

ବାଲେଶ୍ୱରରେ ଘଟିଥିବା ଭୟଙ୍କର ଟ୍ରେନ୍ ଦୁର୍ଘଟଣାକୁ ନେଇ ଆଜି ବି ସମସ୍ତେ ଦୁଃଖିତ । ଏଥିରେ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଅଧିକ ରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଆହତ ହୋଇଛନ୍ତି। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ କିଛି ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଚିକିତ୍ସା ପରେ ଡିସଚାର୍ଜ କରାଯାଇଛି। ବାକି ଚିକିତ୍ସା ଚାଲିଛି। ସବୁଠାରୁ ବଡ ସମସ୍ୟା ଟ୍ରେନ୍ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ମୃତକଙ୍କ ପରିଚୟ ଜାଣିବା । ଏବେ ଅଧିକଙ୍କ ମୃତଦେହ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇପାରୁ ନାହିଁ। କିଛି ଦିନ ଆଗରୁ ଅନାବଶ୍ୟକ ମୃତଦେହକୁ ଓଡିଶା ସରକାରଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପରେ ତାଙ୍କୁ ଭୁବନେଶ୍ୱର AIIMS କୁ ପଠାଯାଇଥିଲା। ଡାକ୍ତରଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ ମୃତଦେହ ସର୍ବାଧିକ ସାତ ଦିନ ପରେ କ୍ଷୟ ହେବା ବା ପାଚିବା ଆରମ୍ଭ କରିଦିଏ | ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି ଯେ ଯଦି ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଚିହ୍ନଟ ନହୁଏ ତେବେ ଅନାବଶ୍ୟକ ମୃତଦେହକୁ ସରକାର କିମ୍ବା ରେଳବାଇ କଣ କରିବ?

ଭାରତୀୟ ରେଳ ମୁଖପାତ୍ରଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ ଟ୍ରେନ୍ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ମୃତଦେହକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ଶେଷ ରୀତିନୀତି କରିବା ରେଳବାଇ ଅଧୀନରେ ନାହିଁ। ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଏହା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ଅଧିକାର ଅଛି। ଏତେ ବଡ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ମୃତ ଶରୀରକୁ କେତେ ଦିନ ସଂରକ୍ଷଣ କରାଯିବ ଏବଂ ଏହାର ଶେଷ ରୀତିନୀତି କରିବାକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡିବ। ତେବେ ପ୍ରଥମେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଅନାବଶ୍ୟକ ମୃତ ଦେହର ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ଶେଷ ରୀତିନୀତି ବିଷୟରେ କ’ଣ ନିୟମ ଅଛି?

ଯେତେବେଳେ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ଲୋକମାନେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ କେତେକ ମୃତଦେହ ଚିହ୍ନଟ ହୋଇପାରି ନଥାଏ | ସେହି ସମୟରେ ପରିଚୟ ଜାଣିବା ପାଇଁ ବହୁତ ସମୟ ଲାଗେ। ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ଯେତେବେଳେ ବି ପୋଲିସ ଏକ ଅଜଣା ମୃତଦେହ ପାଇବ ମାନେ ଯାହାର ପରିଚୟ ଜଣାପଡ଼ିନଥିବ, ସେତେବେଳେ ଜିଲ୍ଲା ଏସପିଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ସୂଚନା ଦିଆଯିବ। ଏହା ପରେ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ମୃତ ଶରୀରର ପରିଚୟ ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ ହେବ । ଏଥିପାଇଁ ମୃତକଙ୍କ ଶବ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ରାଜ୍ୟର ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନ ଏବଂ ପଡୋଶୀ ରାଜ୍ୟର କଣ୍ଟ୍ରୋଲ ରୁମକୁ ପଠାଯାଇଛି। ଏହା ପରେ ମୃତ ଦେହର ପୋଷ୍ଟମର୍ଟମ କରାଯିବ କି ନାହିଁ ତାହା ସ୍ଥିର ହେବ , ମୃତ୍ୟୁ ସ୍ୱାଭାବିକ, ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ଘଟିଛି କିମ୍ବା ହତ୍ୟା କରାଯାଇଛି ତାହା ସମ୍ପର୍କରେ ଜଣାପଡେ ।

ମୃତ ଶରୀରକୁ ଚିହ୍ନିବା ପାଇଁ ପୋଲିସ ଅନେକ ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କରେ। ଏଥିପାଇଁ ପୋଲିସ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଶରୀରରେ କୌଣସି ଟାଟୁ, ଜନ୍ମ ଚିହ୍ନ ବା Birth Mark , କୌଣସି ପେପର ଖୋଜି ଚିହ୍ନଟ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଏ। ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ନାମ, ସ୍ୱାମୀ କିମ୍ବା ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ କିମ୍ବା ଟାଟୁ ରୁ ଚିହ୍ନିବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ । କେତେକ ରାଜ୍ୟରେ whatsapp group ମାଧ୍ୟମରେ ପୋଲିସ୍ ଷ୍ଟେସନ୍ ଯୋଡ଼ି ହୋଇଥାଏ । ଏହା ପରେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପରିଚୟ ପାଇଁ ଖବରକାଗଜରେ ବିଜ୍ଞାପନ ମଧ୍ୟ ଦିଆଯାଏ।

ମୃତକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କୀୟଙ୍କୁ କେତେ ଦିନ ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତି?
ସାଧାରଣତଃ ମୃତକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ପୋଲିସ ଚାରି ଦିନରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାଏ, କାରଣ ମୃତ ଶରୀରକୁ ଏହାଠାରୁ ଅଧିକ ସମୟ ରଖିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ । ପରିଚୟ ଅଭାବରୁ ପୋଲିସ ମୃତଦେହର ଶେଷ ରୀତିନୀତି କରିଥାଏ । ଏହା ପରେ ମୃତକଙ୍କ ପୋଷାକ ଏବଂ ଏହା ସହ ଜଡିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷ ମାଲକାନାରେ ଜମା ହୋଇଥାଏ | ମୃତ ଶରୀରକୁ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ସିଟରେ ଗୁଡ଼ାଇ ନିଆଯାଏ | ତା’ପରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଷ୍ଟ୍ରେଚରରେ ଥଣ୍ଡା ଷ୍ଟୋରେଜରେ ରଖାଯାଏ । ସରକାରୀ ଅନୁସନ୍ଧାନର କାଗଜପତ୍ର ନପାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଡାକ୍ତରମାନେ ମୃତ ଶରୀରକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ।

ଅଜ୍ଞାତ ମୃତ ଦେହର ଶେଷ ରୀତିନୀତିରେ ପୋଲିସ ସବୁଠୁ ବଡ ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥାଏ। ଯଦି କିଛି ଜିନିଷ ଅଜ୍ଞାତ ମୃତ ଶରୀରରେ ମିଳିଥାଏ ଯାହା ତାଙ୍କ ଧର୍ମକୁ ସୂଚିତ କରାଏ ତେବେ ସେହି ଆଧାରରେ ଏହାକୁ ପୋଡି ଦିଆଯାଏ କିମ୍ବା ପୋତି ଦିଆଯାଏ । ଯଦି କିଛି ଜଣାପଡେ ନାହିଁ ତେବେ ପୋଲିସ ଏହାକୁ ପୋଡି ଦେଇଥାଏ। ଯଦି ଧର୍ମ ସ୍ଥିର କରାଯାଏ ଏବଂ ମୃତ ଶରୀରକୁ କବର ଦେବାକୁ ପଡିବ, ତେବେ ମୃତଦେହକୁ ୱାକଫ ବୋର୍ଡକୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯିବ।

ଖରା ଦିନରେ ମୃତ ଶରୀର ଦୁଇ ରୁ ତିନି ଦିନ ମଧ୍ୟରେ କ୍ଷୟ ହେବା ଆରମ୍ଭ କରିଥାଏ ।ଏହା ପରେ ମୃତ ଦେହରୁ ଏକ ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ଆସିବାକୁ ଲାଗେ | ଭାବନ୍ତୁ ଶହେ ରୁ ଅଧିକ ମୃତ ଦେହର ଦୁର୍ଗନ୍ଧ କେତେ ଭୟଙ୍କର ହେବ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଯଦି ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ଶବଦାହ କିମ୍ବା ଶୀତଳ ଭଣ୍ଡାର ସୁବିଧା ନାହିଁ, ତେବେ ତିନି ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଶେଷ ରୀତିନୀତି କରିବାର ଅଧିକାର ଅଛି। ତେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମୃତଦେହକୁ ଚିହ୍ନଟ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବାକୁ ଓଡିଶା ସରକାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି।