କୁମ୍ଭ ମେଳା, ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ପରମ୍ପରା ଓ ସଂସ୍କୃତିରେ ଏକ ମହାମେଳା ବା ମହାପର୍ବ । ଏହା ଭାରତ ଉପଖଣ୍ଡର ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମଠାରେ ଆୟୋଜିତ ହୁଏ । ପ୍ରତି ୧୨ ବର୍ଷରେ ଥରେ ହୁଏ ଏହି କୁମ୍ଭ ମେଳା । ତେବେ ପ୍ରୟାଗରାଜ ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା ପାଇଁ ଖୁବ ଜୋର ସୋରରେ ପ୍ରସ୍ତୁତି ହୋଇଥାଏ । ତେବେ ଶେଷଥର ୨୦୧୩ ମସିହାରେ ଏହି ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଇଥିବା ବେଳେ ଆସନ୍ତା ଜାନୁୟାରୀ ୧୩ ତାରିଖରେ ପ୍ରୟାଗରାଜଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ ଏହି ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା । ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା ସମୟରେ ସ୍ନାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତ ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର କୁମ୍ଭ ମେଳା କେବଳ ଚାରୋଟି ପବିତ୍ର ନଦୀ ଏବଂ ଭାରତର ଚାରି ତୀର୍ଥସ୍ଥାନରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ । ପୌରାଣିକ ମତେ ଅମୃତ କଳସ ପାଇଁ ଦେବାସୁରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷ ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ଉକ୍ତ କଳସରୁ ଚାରିଟୋପା ଅମୃତ ଚାରୋଟି ସ୍ଥାନ ପ୍ରୟାଗରାଜ, ହରିଦ୍ୱାର, ଉଜ୍ଜୈନ ଓ ନାଶିକରେ ପଡ଼ିଯାଇଥିଲା । ଏବେ ସେହି ଚାରୋଟି ସ୍ଥାନରେ କୁମ୍ଭମେଳା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି । ଜାନୁଆରୀ ୧୩ରୁ ଫେବୃଆରୀ ୨୬ ଯାଏଁ ଚାଲିବ ଏହି ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା ।
ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା ୨୦୨୫ କେବେ ଆରମ୍ଭ ହେବ ?
୨୦୨୫ ମସିହାରେ ୧୩ ଜାନୁଆରୀରୁ ୨୬ ଫେବୃଆରୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରାର୍ଥନା ମହାକୁମ୍ବ ମେଲା ଆୟୋଜିତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଦେଶ ତଥା ବିଶ୍ୱର କୋଟି କୋଟି ଭକ୍ତ ମହାମେଳାରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ପ୍ରୟାଗରାଜ କିମ୍ବା ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି । ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବୁ ଯେ ମହାକୁମ୍ଭ ସମୟରେ ପ୍ରୟାଗରାଜ ସଙ୍ଗମ କୂଳରେ ଗାଧୋଇବାର ନିଜସ୍ୱ ଗୁରୁତ୍ୱ ରହିଛି । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏହି ସ୍ନାନ କରିବା ଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ।
ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା କେବଳ ପ୍ରତି ୧୨ ବର୍ଷରେ କାହିଁକି ହୁଏ ?
ପୁରାଣରେ ୧୨ ବର୍ଷ ପରେ ମହା କୁମ୍ବ ମେଲା କାହିଁକି ହୁଏ ବୋଲି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ମିଳିଛି । ବାସ୍ତବରେ ମହାକୁମ୍ଭ ସମୁଦ୍ରର ମନ୍ଥନ ସହିତ ଜଡିତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ଅମୃତ ବାହାରି ଆସିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଦେବତା ଏବଂ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ହାଣ୍ଡିରୁ କିଛି ବୁନ୍ଦା ଅମୃତ ବାହାରି ପୃଥିବୀର ୪ଟି ସ୍ଥାନରେ – ପ୍ରୟାଗରାଜ, ହରିଦ୍ୱାର, ଉଜ୍ଜୈନ ଏବଂ ନାଶିକରେ ପଡ଼ିଯାଇଥିଲା । କୁମ୍ବ କେବଳ ଏହି ୪ ଟି ସ୍ଥାନରେ ସଂଗଠିତ ହୋଇଛି । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଦେବତା ଏବଂ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୧୨ ଦିନ ଧରି ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ମାନବ ଜୀବନର ୧୨ ବର୍ଷ ସହିତ ସମାନ । ଏହି କାରଣ ହେଉଛି ମହାକୁମ୍ଭ ମେଳା କେବଳ ୧୨ ବର୍ଷ ପରେ ସଂଗଠିତ ହୋଇଥାଏ ।