ସାଧାରଣତଃ ଡାଲି, ଚାଉଳ, ରୁଟି ଏବଂ ପନିପରିବା ଆଦିକୁ ଏକ ଶାକାହାରୀ ଖାଦ୍ୟ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଆମ ଦେଶରେ ଡାଲି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ, ହେଲେ ଏପରି ଏକ ଡାଲି ଅଛି ଯାହାକୁ ଆମିଷ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଲାଲ୍ ମସୁର ଡାଲିକୁ ଏକ ତାମସିକ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
ଶାକାହାରୀ ପିଆଜ ଏବଂ ରସୁଣ ପରି ଲାଲ୍ ମସୁର ଡାଲି ମଧ୍ୟ ନକାରାତ୍ମକ ଭାବନାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହାକୁ ଶାକାହାରୀ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ ନକରିବା ପଛରେ ଅନେକ ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଶାକାହାରୀ ମନାଯାଉଥିବା ମସୁର ଡାଲିକୁ କାହିଁକି ଆମିଷ କୁହାଯାଏ ସେ ବିଷୟରେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା –
କାମଧେନୁ ଓ ମସୁର ଡାଲି କିମ୍ବଦନ୍ତୀ:
ଏହି କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଲାଲ୍ ମସୁର ଡାଲିକୁ ଦିବ୍ୟଶ୍ୱରୀୟ ଗୋମାତା କାମଧେନୁଙ୍କ ରକ୍ତ ସହିତ ଯୋଡ଼ାଯାଇଛି । ମାତା କାମଧେନୁଙ୍କ ପାଖରେ ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ କରିବାର କ୍ଷ୍ୟମତା ରହିଥିବାରୁ ଦେବତାମାନେ ଏହାକୁ ଜମଦଗ୍ନି ଏବଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପରି ସାଧୁମାନଙ୍କୁ ଉପହାର ରୂପେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ରୀତିନୀତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସେମାନେ ମାତା କାମଧେନୁଙ୍କୁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରାଜା ସହସ୍ତ୍ରବାହୁ ଋଷି ଜମଦଗ୍ନିଙ୍କ ଆଶ୍ରମରୁ କାମଧେନୁଙ୍କୁ ଚୋରି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ହେଲେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରାଜା ସହସ୍ତ୍ରବାହୁ ଅଜୁର୍ନ ତୀର ଦ୍ୱାରା କାମଧେନୁଙ୍କ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ, ଫଳରେ ଗୋମାତା ରକ୍ତାକ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରକ୍ତ ଯେଉଁଠାରେ ପଡ଼ିଥିଲା ସେଠାରେ ଲାଲ୍ ମସୁର ଡାଲି ଗଛ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି । ସେଥିପାଇଁ ମସୁର ଡାଲିକୁ ଦିବ୍ୟ ଶ୍ୱରୀୟ ଗାଈ କାମଧେନୁଙ୍କ ଦୁଃଖ ଏବଂ ବଳିଦାନ ସହିତ ସିଧାସଳଖ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥିବାରୁୁ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଏହାକୁ ଏକ ତମାସିକ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରନ୍ତି ।
ପୌରାଣିକ ମାନ୍ୟତା:
ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏକ ପୌରାଣିକ କାହାଣୀ ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ରାହୁ ଏବଂ କେତୁ ଉଲ୍ଳେଖ କରାଯାଇଛି । କୁହାଯାଏ ଯେ, ଯେତେବେଳେ ଦେବତାମାନେ ଅମୃତ ପିଇଥିଲେ, ରାହୁ ଏହାକୁ ପ୍ରତାରଣା କରି ପିଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ତାଙ୍କ ଚକ୍ର ସହିତ ରାହୁଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ କାଟି ଦେଇଥିଲେ, ଫଳରେ ତାଙ୍କ ଶରୀର ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ରାହୁଙ୍କ ମୁଣ୍ଡକୁ ରାହୁ ଏବଂ ଶରୀରକୁ କେତୁ କୁହାଗଲା । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ରାହୁଙ୍କ କଟିଯାଇଥିବା ମୁଣ୍ଡର ରକ୍ତ ପଡ଼ିଥିବା ସ୍ଥାନରୁ ମସୁର ଡାଲି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କାରଣରୁ ସାଧୁ ଏବଂ ବୖଷ୍ଣବ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସରଣ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଲାଲ୍ ମସୁରକୁ ଅଣ ସାକାହାର ଖାଦ୍ୟ ଭାବେ ବିବେଚନା କରନ୍ତି ।
ତନ୍ତ୍ର ମନ୍ତ୍ର ଏବଂ କାଳୀ ପୂଜାରେ ବ୍ୟବହୃତ:
ଲାଲ୍ ମସୁର ଡାଲି ତନ୍ତ୍ର ମନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିକାରରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ହିନ୍ଦୁ ପୁରାଣ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅଭ୍ୟାସରେ ଅନେକ କାରଣରୁ ଦେବୀ କାଳୀଙ୍କୁ ଲାଲ୍ ମସୁର ଡାଲି ଚଢ଼ାଯାଇଥାଏ । କାଳୀ ପୂଜା ପରି ରୀତିନୀତି ସମୟରେ ଏହା ଦେବୀଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
ତେଣୁ, ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତିରେ ନାଲି ମସୁରର ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ଥିତି ରହିଥିବାରୁ ଏହାକୁ ଏକ ତାମସିକ ଖାଦ୍ୟ ଭାବରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଏଥିପାଇଁ ଅଧିକାଂଶ ଭକ୍ତ କିମ୍ବା ଅସ୍ୱାଭାବିକ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହାକୁ ଖାଇବା ଠାରୁ ଦୂରେଇ ରୁହନ୍ତି ।
ଅଧିକ ପ୍ରୋଟିନ ହେତୁ ଖାଆନ୍ତି ନାହିଁ :
ଲାଲ୍ ମସୁରରେ ଅଧିକ ପ୍ରୋଟିନ ଥାଏ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ, ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଏହାକୁ ଖାଦ୍ୟପେୟ ପ୍ରଭାବରେ ମାଂସ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଏ । ଅଧିକ ପ୍ରୋଟିନ ହେତୁ ଲାଲ୍ ମସୁର ଯୌନ ଶକ୍ତିକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା, କ୍ରୋଧ ବଢ଼ାଇବା ସହିତ ମନରେ ଆକ୍ରୋଶର ଭାବନା ଆଣିଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ସବୁ ଜିନିଷ ସାଧୁ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଭଲ ହୋଇନଥିବାରୁ, ଆମର ପଣ୍ଡିତମାନେ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ନାଲି ମସୁର ଖାଇବାକୁ ବାରଣ କରିଛନ୍ତି ।