ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠର ଏହି ଭାଗରେ ରହିଛି ବିକ୍ରମ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର, ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁର ସବୁ ତଥ୍ୟ ଦେବା ପାଇଁ ବୁଲୁଛି ରୋଭର ପ୍ରଜ୍ଞାନ

ଜହ୍ନରେ ନାଁ ଲେଖିଲା ଭାରତ । ମହାକାଶ ଗବେଷଣାରେ ଇସ୍ରୋ ହାସଲ କଲା ସ୍ବର୍ଣ୍ଣିମ ସଫଳତା । ଗତ କାଲି ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କରିଛି ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ 3 । ଆଉ ତାହା ଥିଲା ସେହି ଐତିହାସିକ ମୁହୂର୍ତ୍ତ , ଯାହାକୁ ସାରା ଦେଶ ଓ ବିଶ୍ବ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲା । ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠକୁ ସଫ୍ଟ ଲାଣ୍ଡିଙ୍ଗ କରିଥିଲା ବିକ୍ରମ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର । ଆଉ ଏହାପରେ ସମସ୍ତେ ଅପେକ୍ଷା କରିଥିଲେ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ରୁ ରୋଭର କେତେବେଳ ଅଲଗା ହେବ। ଆଉ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠର ସବୁ ତଥ୍ୟ ଦେବ । ସୂଚନା ଅନୁସାରେ ବିକ୍ରମ ଲ୍ୟାଣ୍ଡରର ସଫ୍ଟ ଲାଣ୍ଡିଙ୍ଗ ପରେ ପ୍ରାୟ ସାଢ଼େ ତିନି ଘଣ୍ଟା ଅପେକ୍ଷା କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ସମୟ ପରେ ରୋଭର ପ୍ରଜ୍ଞାନ ବାହାରକୁ ବାହାରିଥିଲା । ତେବେ ଆମେ ଏହା ଜାଣିଛେ ଯେ ଚନ୍ଦ୍ର କୁ ଆଗରୁ ବି ଅନେକ ଦେଶ ପହଁଚିଛି । ଆଉ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ମହକାଶ ଚାରି ନିଲ ଅର୍ମଷ୍ଟ୍ରଙ୍ଗ ଙ୍କ ପ୍ରଥମ ପାଦ ପଡିଥିଲା । ଆମେ ଭଡ଼ିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ଏସବୁ ମହକାଶ ଯାନ କୁ ଦେଖିଛେ ସତ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକ୍ରୁତରେ ଏହା ପହଂଚିବା ପରେ କଣ କାମ କରେ ତାହା ବିଷୟରେ କିଛି ସୂଚନା ହୁଏତ କାହାକୁ ଜଣାନଥିବ। ଯେମିତିକି ଏବେ ବିକ୍ରମ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ପହଁଚିବା ପରେ ରୋଭର ର କାମ କଣ ରହିବ ? ଏହାକୁ କିଏ ଅପରେଟ କରିଥାନ୍ତି ? କଣ ଚନ୍ଦ୍ର ପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା ଏହି ଯାନକୁ ପୃଥିବୀରୁ କଣ୍ଟ୍ରୋଲ କରଯାଏ ? ଏହା କେଉଁ ସବୁ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିଥାଏ ? କଣ ଏହା ପୁଣି ଥରେ ଫେରି ଆସେ କି ? ଆଜି ଜାଣନ୍ତୁ ଏସବୁ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର।

ସଫ୍ଟ ଲାଣ୍ଡିଙ୍ଗର କିଛି ନିର୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟ ପରେ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ବିକ୍ରମରୁ ଅଲଗା ହୋଇଛି ରୋଭର ପ୍ରଜ୍ଞାନ । ବିକ୍ରମଠାରୁ ଅଲଗା ହେବା ପରେ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ବୁଲିଥିଲା ପ୍ରଜ୍ଞାନ । ବାହାରକୁ ଆସିବା ପରେ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିଚାଲିବ ରୋଭର ପ୍ରଜ୍ଞାନ । ଏନେଇ ଇସ୍ରୋ ପକ୍ଷରୁ ଟ୍ୱିଟ୍ କରି ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି ।

ହେଲିକପ୍ଟର ଲାଣ୍ଡ କଲା ବେଳେ ଯେତିକି ଧୂଳି ଉଡିଥାଏ, ତାଠାରୁ କାହିଁ କେତେ ଗୁଣ ଅଧିକ ଧୂଳି ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ ବେଳେ ଉଡିଥିଲା । ଆଉ ଏହି ଧୂଳି କଣା ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଜମା ହେବା ପାଇଁ କିଛି ଘଣ୍ଟା ସମୟ ନେଇଥିଲା । ରୋଭର ପ୍ରଜ୍ଞାନରେ ଯେହେତୁ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯନ୍ତ୍ରାଶ ଲାଗିଛି, ତେଣୁ ଏସବୁ ଧୂଳିକଣା ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ନଆସିବା ପାଇଁ ସଫା ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରାଯାଇଥିଲା ।

ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ଦିନ ପୃଥିବୀରେ ୧୪ ଦିନ ସହ ସମାନ । ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ସେଠାରେ ରାତି ଥିଲା । ଆଜିଠାରୁ ସେଠାରେ ଦିନ ହୋଇଛି । ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣ ପଡ଼ିଛି । ମୁନ୍ ମିଶନ ସଫଳ କରିବା ପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟ କିରଣ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ । ଆଜିଠାରୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୫ ତାରିଖ ଯାଏ ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ିବ । ଫଳରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନର ରୋଭର ଚାର୍ଜ ହେବ । ମିଶନ ସଫଳ କରିବା ଦିଗରେ ଶକ୍ତି ମିଳିବ । ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁରେ ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ ନାହିଁ । ଆବଡାଖାବଡ଼ା ଓ ଗଭୀର ଗାତ ଅଛି । ଏଥିପାଇଁ ଇସ୍ରୋ ୪/୨.୪ କିଲୋମିଟର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଥିଲା । ଯାହାକୁ ଲ୍ୟାଣ୍ଡିଂ ସାଇଟ୍ କୁହାଯାଉଛି । ଏହାକୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ୨୪ ମିଟରରେ ଭାଗ କରାଯାଇଥିଲା । ସେଥିରୁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଅବତରଣ କରିଥିଲା ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ।

ଚନ୍ଦ୍ରର ଦକ୍ଷିଣ ମେରୁରେ ଏମିତି କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ଅଛି ଯେଉଁଠି କୋଟି କୋଟି ବର୍ଷ ହେବ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ିନି । ସେଠାରେ ତାପମାତ୍ରା ମାଇନସ୍ ୨୪୮ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍ ଯାଏ ତାପମାତ୍ରା ଖସିଯାଏ । ବରଫ ଆକାରରେ ସେଠାରେ ପାଣି ମହଜୁଦ ଥିବା ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅନୁମାନ କରୁଛନ୍ତି । ୨୦୦୮ରେ ଚନ୍ଦ୍ରରେ ପାଣିର ସଙ୍କେତ ଦେଇଥିଲା ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧ । ଏହାର ସତ୍ୟତା ଜାଣିବା ପାଇଁ ଇସ୍ରୋ ଚାହୁଁଛି ।

ଏବେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଜାଣନ୍ତୁ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ବିକ୍ରମ ଓ ରୋଭର ପ୍ରଜ୍ଞାନ କ’ଣ କରିବେ:-

ଲ୍ୟାଣ୍ଡର ‘ବିକ୍ରମ’ ର କାମ :
– ଲ୍ୟାଣ୍ଡରରେ ୪ଟି ପେ-ଲୋଡ୍ ରହିଛି। ତାହା ହେଉଛି ରମ୍ଭା, ଚାଷ୍ଟେ, ଇଲ୍ସା ଓ ଲେଜର ରେଟ୍ରୋଫ୍ଲେକ୍ଟର ଆରେ।
– ରମ୍ଭା ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଠାରୁ ଆସିବାକୁ ଥିବା ପ୍ଲାଜ୍ମାର ଓଜନ , ମାତ୍ରା ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଯାଞ୍ଚ କରିବ
– ଚାଷ୍ଟେ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ତାପମାତ୍ରା ଦେଖିବ
– ଇଲ୍ସା ଲ୍ୟାଣ୍ଡିଂ ସାଇଟ୍ ର ପାଶ୍ୱବର୍ତ୍ତୀ ଭୂକମ୍ପୀୟ ଗତିବିଧି ଯାଞ୍ଚ କରିବ
– ଲେଜର ରେଟ୍ରୋଫ୍ଲେକ୍ଟର ଆରେ ଚନ୍ଦ୍ରର ଡାଏନୋମିକ୍ସକୁ ବୁଝିବ

ରୋଭର ‘ପ୍ରଜ୍ଞାନ’ ର କାମ :
– ରୋଭର ପ୍ରଜ୍ଞାନର ୨ଟି ପେ-ଲୋଡ୍ ରହିଛି।ତାହା ହେଉଛି ଲେଜର ଇଣ୍ଡ୍ୟୁସ୍ଡ ବ୍ରେକ୍ଡାଉନ୍ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରୋସ୍କୋପ୍ ଓ ଆଲ୍ଫା ପ୍ରାକ୍ଟିକଲ ଏକ୍ସ-ରେ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରୋମିଟର
– ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥର ମାତ୍ରା ଓ ଗୁଣାବତ୍ତାର ଯାଞ୍ଚ କରିବ
– ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ମହଜୁଦ ଥିବା ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବ
– ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ କେଉଁ ଉପାଦାନ ରହିଛି ତାର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବ
– ମାଗ୍ନେସିୟମ, ଆଲୁମିନିୟମ, ସିଲିକନ, ପୋଟାସିୟମ, କ୍ୟାଲସିୟମ, ଟିନ୍, ଲୌହର ସନ୍ଧାନ କରିବ

ଦର୍ଶକବଂଧୁ ଜାଣି ରଖନ୍ତୁ ଯେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ରେ ୬୧୫ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଛି । ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୨ର ବଜେଟ୍ ଆକାର ଥିଲା ୯୭୮ କୋଟି ଟଙ୍କା । ଏଥିରୁ ୬୦୩ କୋଟି ଅର୍ବିଟର, ଲ୍ୟାଣ୍ଡର, ରୋଭର ନିର୍ମାଣରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା ।