E = mc2 : ଦୁନିଆର ସେହି ଐତିହାସିକ ଥିଓରୀ ଯାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା ପରମାଣୁ ବୋମା
ଗଣିତ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନ ଇତିହାସରେ E = mc2 ଏକ ଅତି ଲୋକପ୍ରିୟ ଏବଂ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ସମୀକରଣ । 27 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1905 ମସିହାରେ ବିଶ୍ଵ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବିଜ୍ଞାନ ପତ୍ରିକା ‘ଆନ୍ନାଲେନ୍ ଦେ ଫିଜିକ୍’ ରେ ମହାନ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆଲବର୍ଟ ଆଇନଷ୍ଟାଇନଙ୍କ ରିସର୍ଚ୍ଚ ପେପର “କଣ କୌଣସି ସଂସ୍ଥାର ନିଷ୍କ୍ରିୟତା ଏହାର ଏନର୍ଜି କଣ୍ଟେଣ୍ଟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ କି?” ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସୂତ୍ରକୁ ଏକ ରିସର୍ଚ୍ଚ ପେପର ମାଧ୍ୟମରେ ଉଦ୍ଘାଟନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଶକ୍ତି ଏବଂ ମାସର ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେହି ଦିନଠାରୁ ଏହି ସୂତ୍ର ଇତିହାସରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ।
ପୋଷାକ, ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଏବଂ ପୋଷ୍ଟର ସମେତ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଏହି ସୂତ୍ର ଦେଖାଯାଏ । ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ଅନେକ ଜିନିଷର ଗତି ସହିତ ଜଡିତ ଏହି ସୂତ୍ରକୁ ମଧ୍ୟ ବିଶେଷ ସାପେକ୍ଷତା ନୀତି ଭାବରେ ବୁଝା ଯାଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ଦୁନିଆର ସବୁଠାରୁ ଚକିତ ଉଦ୍ଭାବନ ‘ପରମାଣୁ ବମ୍’ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ସୂତ୍ରର ଆଙ୍ଗୁଠି ଲମ୍ବିଛି । ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଏହି ସୂତ୍ର ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଜାଣିବା …
E = mc2 ର ଅର୍ଥ କ’ଣ?
E = mc2 ରେ, E ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଶକ୍ତି, ଯାହା କୌଣସି ଏକକରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଯେଉଁଠାରେ m ର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ମାସ ଏବଂ c ର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଆଲୋକର ଗତି । ଏହି ସୂତ୍ରର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ ଯଦି କୌଣସି ୟୁନିଟର ସମୁଦାୟ ମାସ ଆଲୋକର ବେଗ ବର୍ଗ ଦ୍ୱାରା ଗୁଣିତ ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ୟୁନିଟ୍ ର ମୋଟ ଶକ୍ତି ଜଣା ପଡିପାରେ । ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ଏହି ସୂତ୍ର ଆକାରରେ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଶକ୍ତିକୁ ମାସ ଏବଂ ମାସକୁ ଶକ୍ତିରେ ପରିଣତ କରାଯାଇପାରିବ ।
ଅବଶ୍ୟ ସେହି ସମୟରେ ଏହି ସୂତ୍ର ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଥିଲା ଯେ ‘କେତେ ଶକ୍ତି ମାସରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇପାରିବ ଏବଂ ଏହା ହୋଇପାରିବ କି ନାହିଁ’ । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ନିଜେ ତାଙ୍କ ଥିଓରୀ ପ୍ରମାଣ କରିପାରିନଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ସମୟ ସହିତ ଏହି ଥିଓରୀ ଉପରେ ରିସର୍ଚ୍ଚ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଏହି ସୂତ୍ର ପ୍ରମାଣ କରିଥିବା ଦାବି କରିଥିଲେ ।
ଆଇନଷ୍ଟାଇନଙ୍କ ଥିଓରୀର ପ୍ରାୟ 113 ବର୍ଷ ପରେ, ଫରାସୀ, ଜର୍ମାନ ଏବଂ ହଙ୍ଗେରୀ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ 2018ରେ ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ ଯେ ପରୀକ୍ଷଣରେ ଏହି ସୂତ୍ର ପ୍ରାମାଣିକ ହୋଇଛି । କିନ୍ତୁ ଏହା ପ୍ରମାଣିତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ହିଁ ଏହି ଥିଓରୀକୁ ଅନେକ ଆବିଷ୍କାରରେ ଉପଯୋଗ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଆଇନଷ୍ଟାଇନଙ୍କ ଏହି ଥିଓରୀ ଲୋକପ୍ରିୟ ହେବା ମାତ୍ରେ, ଆମେରିକାର ପରମାଣୁ ଶକ୍ତି କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏହି ଥିଓରୀକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ରିଆକ୍ଟରଗୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ସବାଏଟୋମିକ୍ କଣିକା ଯଥା ନ୍ୟୁଟ୍ରନ୍ ସହିତ ୟୁରାନିୟମ୍ ପରମାଣୁ ସଂଗଠନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏହାକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥିଲା । ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ଏହି ଖଣ୍ଡବିଖଣ୍ଡନ ପରୀକ୍ଷଣରୁ କିଛି ଖାସ ଶକ୍ତି ମିଳିଥିଲା । ଏହିପରି ଭାବେ ଏହି ସୂତ୍ର ପରମାଣୁ ବୋମା ତିଆରି କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।
