ମୋଗଲ ଶାସକଙ୍କ ପୁତ୍ର ବଧୂ କହିଲେ ‘ଲାଲ୍ କିଲ୍ଲା ମୋର’, କୋର୍ଟ ପଚାରିଲେ ୧୫୦ ବର୍ଷ ହେଲା କେଉଁଠି ଥିଲ ?
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଦିଲ୍ଲୀର ଐତିହାସିକ ଦୁର୍ଗ ଲାଲ୍ କିଲ୍ଲା ଉପରେ ନିଜର ଅଧିକାର ଦାବି କରୁଥିବା ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫରଙ୍କ ବୋହୂ ସୁଲତାନା ବେଗମଙ୍କ ଆବେଦନକୁ ଦିଲ୍ଲୀ ହାଇକୋର୍ଟ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଛନ୍ତି। ପ୍ରକୃତରେ, ସୁଲତାନା ବେଗମ୍ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୧୮୫୭ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଲାଲ୍ କିଲ୍ଲାକୁ ଜବରଦଖଲ କରିଥିଲା। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ କେବଳ ଦାଖଲରେ ବିଳମ୍ବ ହେତୁ ଏହି ଆବେଦନପତ୍ରର ଯୋଗ୍ୟତାକୁ ବିଚାର ନକରି କୋର୍ଟ ଏହି ଆବେଦନକୁ ଖାରଜ କରିଦେଇଛନ୍ତି।
ଏହାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ହାଇକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେତେବେଳେ ସୁଲତାନାର ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ ଲାଲ୍ କିଲ୍ଲାରେ ଥିବା ଦାବିକୁ ନେଇ କିଛି କରିନାହାଁନ୍ତି, ତେବେ କୋର୍ଟ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏଥିରେ କ’ଣ କରିପାରିବେ? କାହିଁକି ପିଟିସନ ଦାଖଲ କରିବାରେ ଏତେ ବିଳମ୍ବ ହୋଇଛି ସେନେଇ ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ନାହିଁ। ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ ସୁଲତାନା ହେଉଛନ୍ତି ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫର-୨ ଙ୍କ ନାତି ମିର୍ଜା ମହମ୍ମଦ ବଖତଙ୍କ ପତ୍ନୀ । ବଖ୍ଟଙ୍କର ୨୨ ମଇ ୧୯୮୦ ରେ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।
ସୁଲତାନା ବେଗମଙ୍କ ଆବେଦନକୁ ହାଇକୋର୍ଟର ଜଷ୍ଟିସ୍ ରେଖା ପଲ୍ଲୀଙ୍କ ଏକକ ଜଜ୍ ବେଞ୍ଚରେ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି। ଜଷ୍ଟିସ ପଲ୍ଲୀ କୋର୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିବାରେ ଅଯଥା ବିଳମ୍ବ କାରଣରୁ ଏହି ଆବେଦନକୁ ଖାରଜ କରିଦେଇଥିଲେ। ପଲ୍ଲୀ କହିଛନ୍ତି, ‘ଯଦିଓ ମୋର ଇତିହାସ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବଳ, କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଦାବି କରନ୍ତି ଯେ ଆପଣ ୧୮୫୭ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟାୟ ହୋଇଥିଲେ, ତେବେ ଅଧିକାର ଦାବି କରିବାରେ ୧୫୦ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବିଳମ୍ବ କାହିଁକି ହେଲା? ଆପଣ ଏତେ ବର୍ଷ ଧରି କରୁଥିଲେ କଣ ? ‘
ସୁଲତାନା ବେଗମ୍ ତାଙ୍କ ଆବେଦନରେ କହିଥିଲେ ଯେ, ୧୮୫୭ ମସିହାରେ, ତାଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲାଲ୍ କିଲ୍ଲା ଦୁର୍ଗକୁ ଦୁଇଶହ ପଚାଶ ଏକର ଜମିରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଜବରଦଖଲ କରିଥିଲା । କମ୍ପାନୀରେ ତାଙ୍କ ଜେଜେବାପା, ଶ୍ୱଶୁର ତଥା ଶେଷ ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ବାହାଦୂର ଶାହା ଜାଫରଙ୍କୁ ହୁମାୟୁନଙ୍କୁ ମକବରେରୁ ଗିରଫ କରାଯାଇ ରେଙ୍ଗୁନକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା। ନିର୍ବାସନରେ ଥିବାବେଳେ ଜାଫର ୧୮୭୨ ମସିହାରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ। ହଠାତ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଯିବାରୁ ଶହେ ପଚାଶ ବର୍ଷ ପରେ ମଧ୍ୟ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟମାନେ ଜାଫରଙ୍କ କବର ବିଷୟରେ ଜାଣି ନଥିଲେ। ବହୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ପ୍ରମାଣ ସଂଗ୍ରହ ପରେ, ତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ୧୩୦ ବର୍ଷ ପରେ, ଏହା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଲା ଯେ ସମ୍ରାଟ ଜାଫରଙ୍କୁ ରେଙ୍ଗୁନରେ ଗୁପ୍ତରେ ସମାଧି ଦିଆଯାଇଥିଲା |
ଏହି ଲାଲ୍ କିଲ୍ଲାର ନିର୍ମାଣ ୧୬୪୮ ରୁ ୧୬୫୮ ମଧ୍ୟରେ ଯମୁନା ନଦୀ କୂଳରେ ମୋଗଲ ଶାସଜାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସମାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ଷଷ୍ଠ ବାଦଶାହା ଔରାଙ୍ଗଜେବ ମୂଲ୍ୟବାନ ପଥରରୁ ଲାଲ୍ କିଲ୍ଲାରେ ଏକ ଛୋଟ ସୁନ୍ଦର କଳାତ୍ମକ ମୋତି-ମସଜିଦ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ୧୮୫୭ ମସିହାରେ ବାହାଦୂର ଶାହ ଜାଫରଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିବା ପରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶାହି ପରିବାର ସହିତ ଦୁର୍ଗକୁ କଲିକତାକୁ ପଠାଇଦେଇଥିଲେ । କମ୍ପାନୀ ରାଜକୋଷ ସମେତ ଲାଲ୍ କିଲ୍ଲା ଲୁଟି ନେଇଥିଲା ଏବଂ ଏଠାରେ ବୁର୍ଜି ଉପରେ ମୋଗଲ୍ ପତାକା ବଦଳରେ ଏହାର ୟୁନିଅନ୍ ଜ୍ୟାକ୍ ଉଡ଼ାଇଥିଲେ ଅର୍ଥାତ ତାହା ଉପରେ ନିଜର ଅଧିକାର ଜତାଇଥିଲେ ।
ଯେତେବେଳେ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା, ସେତେବେଳେ ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଏକ ନୂତନ ପରମ୍ପରା ଆରମ୍ଭ କରି ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା ଉଡାଇ ଦେଶକୁ ବାର୍ତ୍ତା ଦେଇଥିଲେ। ଏହାକୁ ୨୦୦୭ ରେ ବିଶ୍ୱ ଐତିହାସିକ ତାଲିକାରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।
