ରାବଣ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କୁଆଡେ ଗଲେ ବାନର ସେନା, କାହିଁକି ଲଢ଼ିଲେନି ଆଉ କେଉଁ ଯୁଦ୍ଧ
ଯୁଦ୍ଧରେ ବାନର ସେନାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଶ୍ରୀରାମ ଯେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ଜିତିଗଲେ । ଏହାପରେ ଅଯୋଧ୍ୟା ଆସିଲେ, ତେବେ ବାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ କ’ଣ ହେଲା? ସୁଗ୍ରିବ ଏବଂ ଅଙ୍ଗଦଙ୍କ ସହିତ କ’ଣ ହେଲା, ସେହି ସମୟର ମହାନ ଯୋଦ୍ଧା ଯେଉଁମାନେ ଏହି ବାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ସହ କଣ ହେଲା । ଏ କଥା କାହାକୁ ବି ବୋଧହୁଏ ଜଣାନାହିଁ ।
ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ଏବଂ ରାବଣ ଯୁଦ୍ଧରେ ଯେଉଁ ଜବରଦସ୍ତ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ବଳଶାଳୀ ଥିଲେ ରାବଣ ସେନା । ଯାହାଙ୍କୁ ବହୁତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମାନୁଥିଲେ । ଅନ୍ୟପଟରେ ଥିଲେ ପ୍ରଭୁ ରାମଙ୍କର ଏମିତି ସେନା, ଯିଏ କି ନା ପୂର୍ବରୁ ଏମିତି ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ ନା ଯୁଦ୍ଧରେ ପାରଙ୍ଗମ ଥିଲେ । କାହିଁକିନା ରାମଙ୍କ ସେନା ସେହି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ହିଁ ତିଆରି ହେଲା । ହଁ ଆଜ୍ଞା ସେହି ସେନା ହେଉଛି ବାନର ସେନା । ରାବଣ ଯେତେବେଳେ ଜାଣିଲା ଯେ ବାନର ସେନାଙ୍କୁ ନେଇ ଯୁଦ୍ଧ ହେବ ସେ ଥଟ୍ଟା କରି ହସିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପରେ ରାମଙ୍କ ବାନର ସେନା ଶତୃଙ୍କର ମୂଳପୋଛ କରିଦେଇଥିଲେ ।
ବାଲ୍ମିକୀ ରାମାୟଣ ଅନୁସାରେ ଶ୍ରୀରାମ-ରାବଣ । ଯୁଦ୍ଧରେ ବାନର ସେନାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଶ୍ରୀରାମ ଯେତେବେଳେ ଯୁଦ୍ଧ ଜିତିଗଲେ । ଏହାପରେ ଅଯୋଧ୍ୟା ଆସିଲେ, ତେବେ ବାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ସହିତ କ’ଣ ହେଲା? ସୁଗ୍ରିବ ଏବଂ ଅଙ୍ଗଦଙ୍କ ସହିତ କ’ଣ ହେଲା, ସେହି ସମୟର ମହାନ ଯୋଦ୍ଧା ଯେଉଁମାନେ ଏହି ବାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ସହ କଣ ହେଲା । ଏ କଥା କାହାକୁ ବି ବୋଧହୁଏ ଜଣାନାହିଁ ।
ରାମାୟଣର ଉତ୍ତର କାଣ୍ଡରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ଯେ ସୁଗ୍ରିବ ଲଙ୍କାରୁ ଫେରିବା ପରେ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ତାଙ୍କୁ କିଷ୍କିନ୍ଦାର ରାଜା କରିଥିଲେ। ବାଳିର ପୁତ୍ର ଅଙ୍ଗଦଙ୍କୁ ଯୁବରାଜ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଦୁଇଜଣ ମିଶି ସେଠାରେ ବହୁ ବର୍ଷ ଧରି ଶାସନ କଲେ। ରାମ-ରାବଣ ଯୁଦ୍ଧରେ ସହଯୋଗ କରିଥିବା ବାନର ସେନା ସୁଗ୍ରିବଙ୍କ ସହିତ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ସେଠାରେ ରହିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏହା ପରେ ସେ ବୋଧହୁଏ ଏକ ବଡ଼ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ।
ପରେ ବାନର ସେନାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୀରମାନେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦବୀରେ ରହିଥିଲେ ନିଶ୍ଚିତ, ଏହି ବାନର ସେନାରେ ଅବଦାନ ରଖିଥିବା ନଳ-ନୀଳ ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ଧରି ସୁଗ୍ରିବଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ରହିଥିଲେ, ତାପରେ ଯୁବରାଜ ଅଙ୍ଗଦ ଏବଂ ସୁଗ୍ରିବ ଏକତ୍ର କିଷ୍କିନ୍ଦା ରାଜ୍ୟକୁ ଉନ୍ନତ କରିଥିଲେ। ତେବେ କହିରଖିବରକୁ ଚାହିଁବୁ ଯେ କିଷ୍କିନ୍ଦା ଏବେ ବି ଅଛି।
କିଷ୍କିନ୍ଦା କର୍ଣ୍ଣାଟକର ତୁଙ୍ଗଭଦ୍ର ନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହା ବିଶ୍ୱ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହାମ୍ପି ପାଖରେ ଥିବାବେଳେ ବେଲାରୀ ଜିଲ୍ଲାକୁ ଲାଗିଛି। ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଏହାର ଚାରିଆଡ଼େ ଭରପୂର। ଆଜି ବି କିଷ୍କିନ୍ଦାର ଚାରିପାଖରେ ଏପରି ଅନେକ ଗୁମ୍ଫା ଏବଂ ସ୍ଥାନ ଅଛି, ଯେଉଁଠାରେ ରାମ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ରହିଥିଲେ। ସେହି ସମୟରେ, କିଷ୍କିନ୍ଦାରେ ସେହି ଗୁମ୍ଫା ଗୁଡ଼ିକ ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ବାନର ମାନଙ୍କର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଥିଲା। ଏହି ଗୁମ୍ଫା ଭିତରେ ରହିବାକୁ ବହୁତ ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟ ଅଛି।
ଘନ ଜଙ୍ଗଲରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି କିଷ୍କିନ୍ଦା, ଯାହାକୁ ଦାଣ୍ଡକ ଜଙ୍ଗଲ ବା ଦଣ୍ଡକାରଣ୍ୟ ଜଙ୍ଗଲ କୁହାଯାଏ। ଏଠାରେ ବାସ କରୁଥିବା ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ବାନର କୁହାଯାଏ । ଯାହାର ଅର୍ଥ ଜଙ୍ଗଲରେ ରହୁଥିବା ଲୋକମାନେ। ରାମାୟଣର କିଷ୍କିନ୍ଦା ନିକଟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିବା ଋଷମୁକ ପର୍ବତ ଆଜି ମଧ୍ୟ ସେହି ନାମରେ ତୁଙ୍ଗଭଦ୍ର ନଦୀ କୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏଠାରେ ଭଗବାନ ହନୁମାନଙ୍କ ଗୁରୁ ମତଙ୍ଗ ଋଷିଙ୍କର ଏକ ଆଶ୍ରମ ଥିଲା।
କିପରି ରାମ ବନାଇଥିଲେ ବାନରମାନଙ୍କର ବିଶାଳ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ
ଯେତେବେଳେ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ହେଲା ଯେ ସୀତାଙ୍କୁ ରାବଣ ବନ୍ଦୀ କରି ଲଙ୍କାରେ ରଖିଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଭଗବାନ ରାମ ହନୁମାନ ଏବଂ ସୁଗ୍ରିବଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାନର ସେନା ଗଠନ କରିଥିଲେ। ଏହି ସେନା ସହିତ ଲଙ୍କା ଗଲେ ଭଗବାନ ରାମ। ତାମିଲନାଡୁର ଏକ ଦୀର୍ଘ ଉପକୂଳ ଅଛି, ଯାହା ପ୍ରାୟ ୧୦୦୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଛି।
କୋଡିକାରାଇ ବେଳାଭୂମି ଭେଲାନକାନିର ଦକ୍ଷିଣରେ ଅବସ୍ଥିତ, ପୂର୍ବରେ ବଙ୍ଗୋପସାଗର ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣରେ ପଲ୍କ ଷ୍ଟ୍ରେଟ୍ ଦ୍ୱାରା ସୀମାବଦ୍ଧ। ଏଠାରେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଛାଉଣି କରିଥିଲେ।
ଏହି ସେନା ସାହାଯ୍ୟରେ ଲଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ସେତୁ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା
ସେତେବେଳେ ସମୁଦ୍ର ପାର ହେବା କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି ବାନର ସେନାମାନେ ପୁନର୍ବାର ରମେଶ୍ୱର ଆଡକୁ ଗଲେ। ଶ୍ରୀରାମ ସମୁଦ୍ରରେ ରମେଶ୍ୱରାମଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଏକ ସ୍ଥାନ ପାଇଲେ, ଯେଉଁଠାରୁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସହଜରେ ପହଞ୍ଚିପାରିଲେ। ଏହା ପରେ ବିଶ୍ୱକର୍ମାଙ୍କ ପୁଅ ନଳ ଏବଂ ନୀଳଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ବାନରମାନେ ସେତୁ ନିର୍ମାଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।
ବାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ବାନର ଥିଲେ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳରେ ଜଣେ ସେନାପତି ଥିଲେ। ଯାହାକୁ ୟୁଥ ବା ଝୁଣ୍ଡ କୁହାଯାଉଥିଲା। ବାନର ସେନାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ଏକ ଲକ୍ଷ ଥିଲା।
ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ଏକ ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଥିଲା
ଏହି ସେନା ରାମଙ୍କ ଦକ୍ଷ ପରିଚାଳନା ଏବଂ ସଙ୍ଗଠନର ଫଳାଫଳ ଥିଲା। ବିରାଟ ବାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ କିଷ୍କିନ୍ଦା, କୋଲ୍, ଭିଲ୍, ରିଛ୍ ଏବଂ ଜଙ୍ଗଲ ନିବାସୀ ଇତ୍ୟାଦି ଛୋଟ ସୈନ୍ୟବାହିନୀର ସଙ୍ଗଠନର ଏକ ରୂପ ଥିଲା।
ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଲଙ୍କାକୁ ବିଜୟ କରିବା ପରେ ଏହି ବିଶାଳ ବାନର ସେନାମାନେ ପୁନର୍ବାର ନିଜ ନିଜ ଅଧୀନରେ ଗଲେ। କାରଣ ଅଯୋଧ୍ୟାର ରାଜ ସଭାରେ ରାଜ୍ୟଭିଷେକ ପରେ ରାମ ଲଙ୍କା ଏବଂ କିଷ୍କନ୍ଦା ଇତ୍ୟାଦି ରାଜ୍ୟକୁ ଅଯୋଧ୍ୟା ଅଧୀନରେ ରଖିବା ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ। ଏହି ବାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ମଧ୍ୟ ରାମଙ୍କ ରାଜ୍ୟଭିଷେକରେ ଅଯୋଧ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ଆସିଥିଲେ । ପୁଣି ଫେରିଯାଇଥିଲେ ।
