କାହିଁକି ରଖାଯାଏ ଜଟ ? କ’ଣ ରହିଛି ଧାର୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ କାରଣ
ଆପଣ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କୁ ମୁଣ୍ଡରେ ଜଟ ରଖିଥିବା ନିଶ୍ଚିତ ଦେଖିଥିବେ। ଋଷି ହୁଅନ୍ତୁ କିମ୍ବା କୌଣସି ଶୁଦ୍ଧିକ୍ରିୟା ହେଉ ଅବା ଛୋଟ ପିଲା ମୁଣ୍ଡରେ ଜଟ ଥିବା ଆପଣ ନିଶ୍ଚିତ ଦେଖିଥିବେ। କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ନେଇ କ’ଣ ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ବୈଜ୍ଞାନିକ କାରଣ ରହିଛି ହୁଏତ ଆପଣ ତାହା ଜାଣିନଥିବେ। ବୌଦ୍ଧ, ଜୈନ, ଶିଖ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ପରି ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ମଧ୍ୟ କିଛି ପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା ରହିଛି । କିଛି ନିୟମ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଆଉ କେତେକ ନିୟମ ବା ପ୍ରଥାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି। ଯେଉଁମାନେ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ଓ ରୀତିନୀତି କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜଟ ରଖିବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରାଯାଏ । ଆଉ କିଛି ଲୋକ ସେମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ଅନୁସାରେ ସେମାନେ ଜଟ ରଖିଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ଜଟ ରଖିବାର ପରମ୍ପରା ବହୁତ ପୁରୁଣା । କିନ୍ତୁ ଏହା ପଛରେ କ’ଣ ରହିଛି କାରଣ, ତାହା ବିଷୟରେ ଅନେକ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି…
ହିନ୍ଦୁ ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଥମ, ତୃତୀୟ ଏବଂ ପଞ୍ଚମ ବର୍ଷର ଶେଷରେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଲଣ୍ଡା ବା ମୁଣ୍ଡନ କରାଯାଏ । ଏହି ସମୟରେ, କିଛି କେଶ ମୁଣ୍ଡରେ ଛାଡି ଦିଆଯାଏ, ଯାହାକୁ ଜଟ ବା ଚୁଟି ରଖିବା କୁହାଯାଏ । ଏହି ସଂସ୍କାରକୁ ମୁଣ୍ଡନ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଷୋହଳ ସଂସ୍କାର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ।
ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଜଟ ରଖିବାର ରୀତି ମଧ୍ୟ ଯଜ୍ଞୋପବିତ କିମ୍ବା ଉପନୟନ ପାଇଁ କରାଯାଇଥାଏ । ମୁଣ୍ଡନ କିମ୍ବା ଯଜ୍ଞୋପବିତ ସଂସ୍କାର ଦ୍ୱାରା ମୁଣ୍ଡର ଯେଉଁଠାରେ ଚୁଟି ରଖାଯାଇଥାଏ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ସହସ୍ରାର ଚକ୍ର କୁହାଯାଏ । ମନୁଷ୍ୟର ଆତ୍ମା ଏହି ସ୍ଥାନରେ ବାସ କରେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ପଟେ ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁଯାୟୀ ସହସ୍ରାର ହେଉଛି ମସ୍ତିଷ୍କର କେନ୍ଦ୍ର । ଏଠାରୁ ବୁଦ୍ଧି, ମନ ଏବଂ ଶରୀରର ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥାଏ ।
ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଚୁଟି ରଖିବା ମସ୍ତିଷ୍କର ସନ୍ତୁଳନକୁ ଭଲ ରଖେ । ଜଟ ରଖିବା ଦ୍ୱାରା ସାହସ୍ରାର ଚକ୍ରକୁ ଜାଗ୍ରତ ରଖେ । ଜଟ କିପରି ରହିବା ଏହାର ଆକୃତି ମଧ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ରରେ କୁହାଯାଇଛି । ସୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ଜଟକୁ ଗାଈର ଲାଞ୍ଜ ଆକାରରେ ରଖିବା ଉଚିତ୍ । ଏହି ଆକୃତିର ଜଟ ରଖିବା ମନ ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉନ୍ନତ କରିଥାଏ ।
ସୁଶ୍ରୁତ ସଂହିତା ଅନୁଯାୟୀ ସମସ୍ତ ନାଡିମାନେ ଶିଖର ସ୍ଥାନରେ ଏକାଠି ହୁଅନ୍ତି । ଏହି ସ୍ଥାନକୁ ଅଧିପତିମର୍ମ କୁହାଯାଏ । ଏଠାରେ ଆଘାତ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ତୁରନ୍ତ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟାଇପାରେ । ଏହି ସ୍ଥାନରେ ସୁଷୁମନା ନାଡିର ମିଳନ ହୁଏ । ଏହି ନାଡି ମସ୍ତିଷ୍କ ସହିତ ଶରୀରର ସମସ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସହିତ ଜଡିତ ରହିଥାଏ ।
