ଭାରତ ସମେତ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ସହିତ ହିନ୍ଦୁ ପୁରାଣର ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ହିନ୍ଦୁ ପୁରାଣରେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଅବତାର ସହିତ ୩୩ କୋଟି ଦେବାଦେବୀଙ୍କ ବିସ୍ତତ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ଏହି ସମସ୍ତ ଦେବୀ ଦେବତାଙ୍କ ସହିତ ଜଡିତ ରହସ୍ୟମୟ କାହାଣୀ ରହିଛି, ଯାହା ବିଷୟରେ ବହୁତ କମ୍ ଲୋକ ଜାଣିଛନ୍ତି। ଏମିତି କିଛି ରହସ୍ୟମୟ କାହାଣୀ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ରଙ୍କ ସହିତ ଜଡିତ ରହିଛି। ଯାହା ବିଷୟରେ କୁହାଯାଏ କି, ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ନିଜର ପୁତ୍ର ସାମ୍ବାକୁ କୁଷ୍ଠ ରୋଗ ହେବା ପାଇଁ ଅଭିଶାପ ଦେଇଥିଲେ। ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହା ବିଷୟରେ ରୋଚକ କାହାଣୀ…
ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଅନେକ ରାଣୀ ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜାମବନ୍ତଙ୍କ କନ୍ୟା ଥିଲେ ଜାମବନ୍ତୀ। ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଜାମବନ୍ତୀ ବିବାହ ପଛରେ ମଧ୍ୟ ଏକ କାହାଣୀ ରହିଛି। ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ବହୁମୂଲ୍ୟ ମଣି ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଜାମବନ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୨୮ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୁଦ୍ଧ ଚାଲିଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଜାମବନ୍ତ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅସଲ ରୂପ ଜାଣିପାରିଥିଲେ, ତା’ପରେ ନିଜ ଝିଅ ଜାମବନ୍ତୀ ଏବଂ ମଣି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ହାତରେ ଧରାଇଦେଇଥିଲେ।
କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଜାମବନ୍ତୀଙ୍କ ପୁତ୍ର ହିଁ ଶାମ୍ବା। କୁହାଯାଏ, ଶାମ୍ବା ଏତେ ସୁନ୍ଦର ଏବଂ ଆକର୍ଷକ ଥିଲେ ଯେ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଅନେକ ପାଟ୍ଟରାଣୀ ତାଙ୍କ ସୁନ୍ଦରତାରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ। ଜଣେ ରାଣୀ ଶାମ୍ବାଙ୍କ ରୂପରେ ଏପରି ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଗଲେ ଯେ ଶାମ୍ବାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ରୂପ ଧାରଣ କରି ଶାମ୍ବାକୁ ଆଲିଙ୍ଗନ କରିନେଲେ। କିନ୍ତୁ ଏମିତି କରିବା ସମୟରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କୁ ଦେଖିଦେଇଥିଲେ। ଏହି କଥାରେ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଶାମ୍ବାକୁ କୁଷ୍ଠ ହେବା ଅଭିଶାପ ଦେଇଥିଲେ।
ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ମହର୍ଷି କଟକ ଶାମ୍ବାଙ୍କୁ କିପରି କୁଷ୍ଠରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବେ ତାହାର ଉପାୟ କହିବା ସହିତ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବଙ୍କ ଉପାସନା କରିବା ପାଇଁ କହିଥିଲେ। ତା’ ପରେ ଶାମ୍ବା ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ନଦୀ କୂଳରେ ମିତ୍ରବନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବଙ୍କ ଏକ ମନ୍ଦିର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ୧୨ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବଙ୍କ ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ।
ଶାମ୍ବାଙ୍କ ତପସ୍ୟାରେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ ଶାମ୍ବାଙ୍କୁ ପୋକ ହେବାରୁ ମୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ। ପୋକ ହେବାରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ ଶାମ୍ବାଙ୍କୁ ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ନଦୀରେ ଗାଧୋଇବା ପାଇଁ କହିଥିଲେ। ତେଣୁ ଆଜିପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମଧ୍ୟ ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ନଦୀକୁ କୁଷ୍ଠରୋଗ ଠିକ୍ ହେଉଥିବା ନଦୀ ଭାବେ ଜଣାଯାଏ। ମାନ୍ୟତା ଅନୁସାରେ, ଏହି ନଦୀରେ ସ୍ନାନ କରିବା ବ୍ୟକ୍ତି କୁଷ୍ଠ ରୋଗରୁ ଜଲଦି ଠିକ୍ ହୋଇଯାଏ।