ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି : ଏହି ୮ ପ୍ରକାର ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ଭୁଲରେ ବି କରନ୍ତୁ ନାହିଁ ଭରସା, ବଢ଼ାଇ ଦେବେ ଆପଣଙ୍କ ଅସୁବିଧା
ଚାଣକ୍ୟ ଜୀ ନିଜର ନୀତି ବଳରେ ହିଁ ନନ୍ଦ ବଂଶର ନାଶ କରିପାରିଥିଲେ । ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ମୌର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ମଗଧ ସମ୍ରାଟ କରିବାରେ ଏକ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନେଇଥିଲେ । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ପ୍ରାୟ ସବୁ ବିଷୟରେ ଗଭୀର ଜ୍ଞାନ ରହିଥିଲା । ଏଥିପାଇଁ ସେ ଏକ ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ରର ରଚନା କରିଥିଲେ । ଯାହା ଜରିଆରେ ସେ ଦୁନିଆକୁ ମାର୍ଗ ଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟରେ ଚାଣକ୍ୟଜୀଙ୍କ ନୀତିର ବହୁତ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ରହିଛି ।
ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ମତରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନରେ ଏମିତି ଲୋକଙ୍କ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ଯେଉଁମାନେ ଭରସାଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏମାନେ ଆପଣଙ୍କୁ କିଛି ପ୍ରକାର ଅସୁବିଧା ପହଞ୍ଚାଇବାର ଆଶଙ୍କା ଯେପରି ନରୁହେ । ଜୀବନର ଚଲାପଥରେ ବେଳେ ବେଳେ ଏପରି ଲୋକଙ୍କ ସହ ଭେଟ ହୁଏ ଯିଏ କି ସାପ ଠାରୁ ବି ଭୟଙ୍କର ଅଟନ୍ତି । ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ଏପରି ୮ ପ୍ରକାର ଲୋକଙ୍କ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଭୁଲରେ ବି ଭରସା କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । ଏମାନଙ୍କୁ କେବେ ବି ନିଜର ଦୁଃଖ ବିଷୟରେ କହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
ଶ୍ଳୋକ :
ରାଜା ବେଶ୍ୟା ୟମୋ ହ୍ୟଗ୍ନିସ୍ତକରୋ ବାଳୟାଚକୋ ।
ପର ଦୁଃଖ ନ ଜାନନ୍ତି ଅଷ୍ଟମୋ ଗ୍ରାମକଂଟକାଃ ।।
ଏହି ଶ୍ଳୋକରେ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସଂସାରରେ ୮ ପ୍ରକାର ଏମିତି ଲୋକ ଯେଉଁମାନେ କି କୌଣସି ଲୋକର କଷ୍ଟକୁ ବୁଝନ୍ତି ନାହିଁ । ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ରାଜା, ଯମରାଜ, ଅଗ୍ନି, ବାଳକ, ଚୋର,ବେଶ୍ୟା ଓ ଯାଚକ ଉପରେ କିଛି ବି ଦୁଃଖର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ପଡେ ନାହିଁ । ଏହା ସହ ଏମାନେ ଗ୍ରାମ ଲୋକଙ୍କୁ କଷ୍ଟ ଦେଇଥାନ୍ତି ଓ ଅନ୍ୟର ଦୁଃଖ କେବେ ବି ବୁଝନ୍ତି ନାହିଁ ।
