ଧର୍ମ ମାସ କାର୍ତ୍ତିକର ଶେଷ ପାଞ୍ଚ ଦିନ କାହିଁକି ପାଳନ କରାଯାଏ ପଞ୍ଚୁକ, ଜାଣନ୍ତୁ କଣ ରହିଛି ଏହାର ମାହାତ୍ମ୍ୟ
ପଞ୍ଚକ ବା ପଞ୍ଚୁକ ଓଡ଼ିଶାରେ ପାଳିତ ଏକ ହିନ୍ଦୁ ପର୍ବ । ଏହା କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଶେଷ ପାଞ୍ଚଦିନରେ (କାର୍ତ୍ତିକ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀଠାରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ) ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହା ମହାପଞ୍ଚକ, ବକପଞ୍ଚକ ବା ଭୀଷ୍ମପଞ୍ଚକ ବି ବିଷ୍ଣୁପଞ୍ଚକ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ଜଣା । ଯେଉଁମାନେ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସ ସାରା ହବିଷ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ, ସେମାନେ ଏହି ପାଞ୍ଚଦିନ ହବିଷ ପାଳନ କରନ୍ତି । ଅନେକ ଅଁଳା ନବମୀ, ରାଧାପାଦ ଦର୍ଶନ ଦିବସଠାରୁ ସାତଦିନ ହବିଷ କରନ୍ତି । ଏହି ପାଞ୍ଚଦିନ ହିନ୍ଦୁମାନେ ଆମିଷ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ସାତ୍ତ୍ୱିକ ଖାଦ୍ୟ ଆହାର କରିଥାନ୍ତି । ଚଳିତ ବର୍ଷ ଭୀଷ୍ମ ପଞ୍ଚକ ବ୍ରତ ୪ ନଭେମ୍ବର, ଶୁକ୍ରବାର ୨୦୨୨ ରୁ ୮ ନଭେମ୍ବର ମଙ୍ଗଳବାର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଳନ କରାଯିବ। ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, ଯିଏ ଭୀଷ୍ମ ପଞ୍ଚୁକ ସମୟରେ ଉପବାସ କରନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରାର୍ଥନା କରନ୍ତି, ସେ ଶୁଭ ଫଳାଫଳ ପାଆନ୍ତି ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଭୀଷ୍ମ ପଞ୍ଚୁକର ମହତ୍ତ୍ୱ ଏବଂ ପୂଜା ପଦ୍ଧତି।
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ ବଗ ମଧ୍ୟ ଆମିଷ ଭୋଜନରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହନ୍ତି ବୋଲି କଥିତ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ “ବକ ପଞ୍ଚକ” ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ପୌରାଣିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ ଶର ଶଯ୍ୟା ଉପରେ ଶାୟିତ ଭୀଷ୍ମ ରାଜଧର୍ମ, ମୋକ୍ଷଧର୍ମ, ଦାନଧର୍ମ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ସହିତ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ୟ ଶୁଣିଥିଲେ । ଏଥିରେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ ସେ ଭୀଷ୍ମଙ୍କୁ କହିଲେ, “ଆପଣ ଧନ୍ୟ । ଆପଣ କାର୍ତ୍ତିକ ଏକାଦଶୀ ଦିନ ଜଳର ଯାଚନା କରିଛନ୍ତି। ଏହାପରେ ପିତାମହ ପାଣି ମାଗିବାରୁ ଅର୍ଜୁନ ବାଣ ସାହାଯ୍ୟରେ ଭୂମି କ୍ଷେପଣ କରି ଜଳ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ଏଥିସହ ଏହି ୫ ଦିନରେ ଯିଏ ଆପଣଙ୍କୁ ଜଳ ଅର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବେ ସେ ଆପଣଙ୍କୁ ତୃପ୍ତ କରିପାରିବେ। ଏହି କାରଣରୁ ସେବେଠାରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୫ ଦିନ ଭୀଷ୍ମ ପଞ୍ଚୁକ ଭାବେ ମଧ୍ୟ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ସନ୍ତାନ ପ୍ରାପ୍ତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି ବ୍ରତ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି। କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଶେଷ ପାଞ୍ଚଦିନ ଅର୍ଥାତ୍ କାର୍ତ୍ତିକ ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀଠାରୁ ପୂର୍ଣ୍ଣମୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକଲକ୍ଷ ତୁଳସୀପତ୍ର ଅର୍ପଣ କରି ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପୂଜାକଲେ ସମସ୍ତ ଦେବତା ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ ବର ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ବୋଲି ଲୋକ ବିଶ୍ୱାସ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ।
କାର୍ତ୍ତିକ ମାସରେ ଭୀଷ୍ମ ପଞ୍ଚକ ଉପବାସର ଧାର୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି। ଏହି ଉପବାସ କେବଳ ପୂର୍ବରୁ କରାଯାଇଥିବା ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ଦେଇନଥାଏ ବରଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ଲାଭଦାୟକ । ଭୀଷ୍ମ ପଞ୍ଚକ ଉପବାସ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୁଭ ଏବଂ ଫଳପ୍ରଦ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଯେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଯିଏ ଭକ୍ତି ସହିତ ଏହି ଉପବାସ ପାଳନ କରନ୍ତି, ସେ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପରିତ୍ରାଣ ପ୍ରାପ୍ତ କରନ୍ତି। ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, ଯିଏ ଏହି ଉପବାସ ପାଳନ କରେ ସେ ସୁସ୍ଥ ରହିଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ତାଙ୍କ ଉପରେ ରହିଥାଏ।
ଜାଣନ୍ତୁ ପଞ୍ଚୁକର ପୂଜାବିଧି ବିଷୟରେ :
ପ୍ରବୋଧନୀ ଏକାଦଶି ଦିନ, ବ୍ରହ୍ମ ମୁହୂର୍ତ୍ତରୁ ଉଠିବା ପରେ, ଗାଧୋଇ ସାରି ପରିଷ୍କାର ପୋଷାକ ପିନ୍ଧନ୍ତୁ ।
ଏହା ପରେ, ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ଫଟୋକୁ ପୂଜା ଘରେ ସ୍ଥାପନ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ସମ୍ଭବ ହେଲେ ଭୀଷ୍ମଙ୍କ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି କିମ୍ବା ଚିତ୍ର ସ୍ଥାପନ କରନ୍ତୁ ।
ଏହା ପରେ ଉପବାସର ଶପଥ ନିଅନ୍ତୁ ।
ଏହା ପରେ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଭୀଷ୍ମଙ୍କୁ ଚନ୍ଦନ ସିନ୍ଦୁର ଲଗାନ୍ତୁ ଫୁଲ ଏବଂ ଫଳ ଦିଅନ୍ତୁ ।
ଏହା ପରେ ଶୁଦ୍ଧ ଘିଅ ଦୀପ ଲଗାନ୍ତୁ । ଏହି ଦୀପ ଅଖଣ୍ଡ ଜ୍ୟୋତି ହୋଇଥିବା ଦରକାର ଯାହା ପାଞ୍ଚ ଦିନ ଜଳିବା ଉଚିତ୍।
ପଞ୍ଚମ ଦିନରେ ଅର୍ଥାତ୍ କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାରେ ଘରେ ହୋମ କରନ୍ତୁ । ଯାହାଦ୍ୱାରା ଘରେ ସୁଖ ଶାନ୍ତି ଲାଗି ରହିବ।
ଏହି ଦିନ ଗରିବଙ୍କୁ ଦାନ ଧର୍ମ କରନ୍ତୁ ଯାହା । ଫଳରେ ପୂର୍ବରୁ କରିଥିବା କିଛି ପାପର କ୍ଷୟ ହୋଇଯିବ।
ଏହି ଉପବାସକୁ ପାଳନ କରି ସମସ୍ତ ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ହେବ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ।
